Bawng In-ah Ngei Le!!

Ralvengtu Dt.24.11.2015 (tue) chhuakah khan ‘Bawng In-ah Maw!!’ tih Article  H. Lalhmingliana ziah ka lo chhiar a, a tha ka tih em em laiin hmuh hmaih a neiin ka hria. Tlai khaw hnuah ka han thar thawh leh teh ang.

Bible hian Isua pianna hi ‘Bawng In a ni e.’ chu a ti kher lo, he thuah hi chuan kan chiang theuh awm e. Amaherawhchu hla leh thu hi a dang a ni tih hriat a tha. ‘Kan hranghlui hla phuah thiamte khan an ngaihtuah thui lo em ni ang?’ tih zawhna kha chhan a harsa fu. An ngaihtuahna kha kan va hriatpui tak tak tawh lo a, kan rindan lo chuan kan sawi thei lo. Mahse, chiang em em chu Pu Rokunga te khan suangtuahna tha tak an nei a ni tih hi ka sawi duh.

H.Lalhmingliana Article rawn ziah tinzawn ber chu kan hla phuahtu te’n Isua, Bawng in-a an piantir kha a ni ber. Ni e, kan Bible-ah hian, ‘Bawng in-ah a piang,’ tih a inziak hauh lo. Pu Rokunga te, Pu Patea te, Pu Selhranga te, Pu Hrawva te’n Isua pianna hmun a tana Bawng in an hmang hi dem ngawt chi a ni lo. An ngaihtuahna fing leh tha kha a fakawm zawk! Bawng in hmanna chang an hria hi mak ka ti letling zawk hial nia. Kan hla phuahtu te’n an hla phuaha Bawng in an hmang hi Simile a ni kan tithei ang. Simile hi Mizo tawng chuang (Mizotawng ni loin) tehkhinna thu ti ila a dik awm e. A awmzia chu a anpui, ang (Like) tihna a ni. Thil a nih dan ang rawta sawi lo a, a awmzia kan hriat thiam theihna tura thil dang nena hmeh belna a ni. Simile a ni lo deuha kan hriat chuan Symbol ang paw’n kan sawi thei ang, symbol chu aiawhtu/aiding tihna a ni. Ran in aiah Bawng in an rawn hmang tihna a nih chu. Kan hla phuahtute pawh hian heng hi an rawn hmang tangkai kan tithei ang. Lo dem ngawt theih a ni lo.

Tunhma khan ran hi chhuah thin a ni a, ran an khung hmasak pawl chu Bawng hi a ni. In nei hmasa pawl tihna a nih chu. Bawng in tih hian kan mitthlaah Bawng in tak tak ai chuan ran in a lang fo thin reng a ni. Hei vang hian kan hla phuahtute hian ran in sawina atan Bawng in hi an hmang a nih a rinawm. Tin, hla hi a dikna emaw tawngtluang pangngai (language) ang zawng emaw a kan va chik a, kan va thlir chuan a dik thei thin lo tih hi hriat a tha. Hla phuahtu chuan poetical licence an nei thin, hei hi kan hriatthiam a tha. Hla phuahtu chuan zalenna a nei a, suangtuahna ramah ‘awm lo a din thei a,’ ‘ber’ a ni thei. Chu a suangtuahna chu hla hmangin a lo puangchhuak a, keini’n a dik, a dik lo kan lo tithei ngawt lo. Chu vang chuan kan hla phuahtu te’n Isua pianna atana Bawng in an hmang hi lo demin, lo sawisel ngawt loh hi a tha ber awm e. Tin, Bethsy-i hlasak a rawn sawi, ‘Kan tan hmun tlawm berah, Bawng in tlawm a lo thlang ta’ tih pawh hi, a tlar hmasa a sawi chian leh zualna, a tlawmzia sawi uarna a ni kan tithei ang. Hrawva hla, ‘Van Lal lo piang tunge lo lawm, Bethlehem Bawng in tlawmah?’ tih laia zawhna chhinchhiahna (?) pawh hi a hmanna tur a ni, a tlar hmasa a,’tunge’ tih khi zawhna a ni, khi laiah khian a sawi duh a la famkim lo a, a tlar dawtah khian a rawn kim ta a, zawhna chhinchhiahna a rawn hmang ta a ni. ‘Kha Bethlehem ran in, kan hla phuahtu te’n Bawng in an tih chhungah khan tu te’n nge nau piang kha lo lawm le?’ a tihna a ni. Selhranga hla  arawn dahchhuah pawh kha, ‘A lo pianna Bawng in tlawm chhung, a thihna thing anchhe dawng chung,’ tih pawh hi a mawi a sin. A rhyme mawizia te hi. Kraws chungah chuan boruak a awm ang tih a ni ngawt lo, kha krawsa khenbeh Isua a sawina kha a ni, A thihna thing sawi nawn lehna emaw sawi uarnan emaw a tihchiannan ‘Chung’ hi a rawn hmang a ni. 

H. Lalhmingliana thlirna atanga kan thlir a nih chuan kan Mizo hla tam tak hi kan siamthat a tul mai awm e ka ti. Heng, ‘Kan Zoram hi chhawrpial run i iang e’ tihte hi! Kham leh tlang, rualrem lo tak takte hian Chhawrpial run a iang meuh ang em? Pu Lalmama hla phuah lar em em, ‘Virthli leng’ a thli a biakte hi, thil nung lo a biak theih dawn em ni? Zikpuii Pa hla te kha, ‘Nang hi i ni ve ang Remna Lalpa pawh khan a rawn pan,’ tihte hi. Thlasik hun nuam tak mai hi Isua khan a rawn pianchhan hauh lo tih kan hria, mah se hla phuahtu chuan zalen takin hlarua a rawn hmang thei a ni. 

Kan hla neih tam tak hi kan chik luatah hian kan tisual thei a, poetical terms atanga kan thlir loh phei chuan kan thlir sual nasa hlawm ngawt ang. Chu vang chuan a pianna chu ran chaw pekna thlengah lo ni raw sek sek, kan hranghlui hla phuahtu te’n, “Bawng in tlawmah a lo piang a....’ tia an han dah rem thiam hi a ropui a, sak i tim lo ang u. H. Lalhmingliana pawh hian a hmui lo hup tawh lo sela, kan hla phuahtu te’n kan Mizo rilrem zawng tak maia hla an phuahte hi thinlung takin lo sa tawh zawk rawh se khai.

(Dah ve mai mai ang)