Wednesday 17 May 2017

Lenkawl

Lenrual nui thawm a ring a,
Enchimloh Ngurpuii ngaih a zual;
Nem ruai ruaiin turni a her liam a,
Kawmkar bel Haufa i zunin a thual;
Awm lo chu rimawi hmanga auvin,
Lenkawl mawina a tahpui leh thin.

13032015
0629

I tan

Karah mual leh ruam inzamin,
I lenna vangkhua thlir thei lo mah i;
Leichhin zofa lenna i chuan chhung chuan,
Famrolungmual belh ka tum lo'ng!

Karhla hrui ang lo seiin,
I sumtual kai thei lo mah i;
Biahzai tuahkhawm a zam theih chhung chuan,
I tan ziahtial zeh zuk na'ng.

Zantiang hera chhawrthla'n vanzawl lo mawiin,
Nang nen thlir dun thei lo mah i;
Zan lalnu'n mawina khuavel a pek chhung chuan;
I tan vanzawl ka thlir zel na'ng.

Fo lo ang

Zan hi thunun thei ila,
Kha zan hlimawmah khan ka let tir ang;
Hun hi tidanglam thei ila,
Hun kan ngaihpawimawh lohna hunah khan ka vir let tir ang;
Ngaihtuahna hi tiding thei ila,
Engmah kan ngaihtuah loh lai hunah khan ka din tir ang;
Suangtuahna hi a takah chan tir dawn ila,
Kan suangtuah thin kha a takah ka chan tir ang;
Engkim hi thunun thei ila,
Mi ropui nih ai chuan i kianga awm ka thlang ang!
Duhthusam hi duhthusam ni lo sela,
Samin duhthu ka sam fo lo ang.


19112015
1155ltp

Zan Tir Khawvawt Kara Sanghar Ar La Tur Kal Ri!

• Cappy •


Hmanah kha chuan,
Ka sakhming lamin,
I lungawina i hrilpui a,
Lungsi takin i pawm a,
I lam awl ngai lo.


Tunah erawh chuan,
Ka hming thai boin,
I lungawina a dang a,
I tanga i pawm a dang ta,
Ka hming pawh i la ta lo!


Hmanah kha chuan,
Nun thawnthu mawi ziakin,
Tawp lo tur thawnthu niin kan ngai a,
Hlutnain kan ziak a,
Hlutna erawh a hlu zo ta lo!


Tunah chuan,
Thawnthu mawi ziaktu-in,
A kawlawm a chhin a,
A laisuh a zial a,
Hmuh theih a ni ta lo.


Enteh maw,
Hun hian hun a tih hun kan nghah kha,
Hun hian a herpui dawn lo a;
Beiseina kha beiseina la ni mah se,
Hunbi-in a keng tawh lo!


Ka hming chu,
Thai bo a ni a;
Thawnthu chu,
Zial fel a ni ta.




( hla pawh a ni lo. Mi â âtzia a nih hmel....)

Em ni?

Lungrualna phenah inerna luipui a luang a,
Ze dik thupin pawnlam mawina a langsar a;
Hei hi, zonunmawi thlakna chu em ni?
.
Nunmawl kalsanin lawina rûn kan thlak a,
Huai tin hlauhna boin, vanlal fakna ri a zam vel a;
Hei hi, zonun pilbona pakhat chu em ni?
.
Thuah hra malsawmna hnuchhawnin mana kan thlir a,
Mana khamkhawp loin palchawi kan pawi ta;
Sualna khura therhlo hi zonun mawi a ni em ni?
.
Vanlal fakna biak rûn lum tu'n ze dik a pho a,
Fakna rûn bang awng hiauin a awm ta!
Sual ngampatna ramah biak rûn a ding thei lo em ni?
.
Ze lairil mawina nei lo zia kha,
Chhuahin kan chil a;
Chhandamtu'n a lawm dawn em ni?

CAPPY

I telloa hlim turin mi ring a,
I telloa ka hlimna hi a kim em?
I telloin ka hlim fo a,
Nang ka nghilh ngai che em?
Hahdam turin mi ti fo a,
Nang lo hahdamna a awm em?
Kal turin mi ring fo a,
Belh tur leh pan tur ka hria em?
Hlat fo chein mi hria a,
Ka hnaih fo che tih i hria em?
Ngai lo chein min hre fo a,
I hming ka lam fo tih i hria em?

Lenrual tuk hlimna a kim lo,
I siam hlimna ka dawng chuang si lo.


27092014
1110ltp

Duhthusam Mawl

Engkim hi I tan vul se,
Thihna thleng hian mawi se la;
Khuavel hi I tan zawl zau chang se,
A chhunga awm zawng zawng I ta ni se la;
Thil siam zawng zawng chu hnawlin,
Keimah chauh min Hmangaih la;
Tiin duhai sam mawl la sam leh thin!

Di

Chhawrthla a en zual lai khan,
Ngai tak chung chein ka ngai ngam lo che a;
Arkai den a liam hnu, a mang lam a pan lai hian,
Ngai em em chung chein ka thlir leh ta.

Thawm tin ri karah zawn ka nei a,
Ri hrang hrang hian i hming an lam emaw ka ti!
Rimawi mawina hrilh fiah dan ka thiam lo a,
Rimawi ber ka hriat chu i anka a ni si!

Mahlawngin run riang ka bel,
Awmhar tah zai rel ka nuam lo;
Mahse, lunglenna chuan mi hel,
Hnem thiam di ka ko.

Darrokima

Damlai ni hrui ang seiin
Amte'n chhek la ziahtial lipuiah
Rangka iang biahzai thu tin
Rawn hril nang che zofa lenna tinah
Oh! Sakhmeltha sialkhawpui val
Khatin a thang zel i sakhming
I piancham lo thlena'n duhsakna nen
Malzaa khuanu chawiin leng zel la
Anpai ram chheuin thang la dam zel ang che.


Pianchamphaphak chibai le.

(Thu leh hla thiam, Darrokima pianchamphaphak lawmpuina)

25012015
1045

Damna Kungpui Ka Sun!

Banglai mawi hun vawngtu herin,
Bawhar pau thawm a dai ta a;
Leihrik pau leh fimthli lengin,
Chhing thei lo Val min hnem leh ta.


Hnemna awm lo luipui dungah,
Liluhin tuikep lung ka zawng;
Lungngaihna tiauvut lung chungah,
Rangka aiah meihawl ka tawng!


Hliam damna Gilead thing hnai kha,
I tan la turin phei ka khawng;
Laitha chauin, a chhilh kha,
An thel zo damna kungpui hawng!


Chau a, tluin ka zawng damna?
Khawiah nge ka zawn damna run?
Hliam a rum tan a thui panna,
Damna kungpui vawngtu ka sun!


Ka ni damna kung tan natna,
Ka thlen damna kung tan tahna!


15122014
1234htp

D sun ka bang!

Khuavel a pau,
Reh hla sa-in!
Awm lo ka au,
Luaithli nulin.

Nunhlui ka thlir,
Kir lo tur chu;
Mittui a dir,
Hul lo tur chu.

Kumsul a her,
Awmhar a zual;
A reh lo ser,
D, val ka hnual!

Khuanu'n rel se,
Hlim zai vawr hun;
Chutin Parte,
Bang na'ng D sun!

Nunhlui lalnu,
Nghilh zai ka rel;
Awmhar hnemtu,
Parmawi ka bel!


lusei tuahdim
11112014
0902ltp

Ngenna

Phei khaiin ka hma'n lamtluang zawh suh,
Zurngawi vala'n ka zui zo lo ang che;
Pheithen dulin hnungah chhep suh,
Laitha hmang lo Vala'n ka hruai zo lo'ng che;
Chawnban vuanin ka kiangah phei then lang,
Tawnloh kar lunglen biahzai i hril ang.


16092014
0902ltp

MAWI TURA VUL A CHUL

Hringnun zungpui peng ţhuam,
Liam hnu nunhlui hril hi,
Ban zai rel har ka ti;
Hril zel ang aw, K'u Ţhuam!

Liam hnu nunhlui hril hian,
Di hlui a ko kir lo,
Nghilh erawh a har fo;
I dawn chiang lo, Lunglian.

Ka hril liam tawh par chuan,
Vulin par chhuang mah se,
Dirin ka hel nem le;
Belh lai par i awm chuan.

Sel lai banga nghilhin,
Palchawi kan phawi tawh kha,
Phunin tung leh ila;
Hlimna vultir turin.

Hei ang ka chhiah biahzai,
Nawltui iang hnawl lo la;
Duhaisam lungrualna,
I tel lo chuan a dai.

Mawi tura vul a chul,
Chul tura par a vul.

09042015
0400ltp

Zawhna Leh Chhanna

I hlata awm thei lo hian a hlat fo che a,
Hlim tura duhtu che hian ka tina fo che a,
Eng anga mihring laktlak loh nge maw ka nih le?
Min ngaidam ang che.


Ngaihdam ngai ni la ka ngaidam fo ang che a, ka dam thin ang.
Min tihnat fo chhan hi min tihhlim thin vang a ni.
Hlim ve thin tura min siamtu hian ka hlimna turin ka nunah a rawn luhtir che niin ka hre thin.
Natna ramah hian na thin mah ila nat lohna rama kal ka chak chuang lo.
I hliam thin thinlung hian i hnenah bawk damna a hmu thin.
Min kalsan turin ka phal ngai lo che tih i hria a, kalsan che ka phal ngai lo tih pawh i hria. 
Thawnthu hi engtin nge a tawp dawn hre sa ila a ngaihnawmna a kiam ngei ang.
Tunah rih chuan ka la mamawh ngawih ngawih che tih ka hria....

Chhunlawn Aurawl

Run sir anparsen lo parin,
Seifa tan mawina a chhuah a;
Chutin i ngaih puan ang mi ban.

Hlimzai vawra seih ve turin,
Chunga khuanu'n a duang che a;
Mah se, tapin i la leng fan!

Ziaktu hringnun derthawn vangin,
Natnain a chaih fo che a;
Engah nge hliamtu a ka tan?

Natna hlipa i kal hunin,
Lawilo mihring hi a ral ang;
Ruam thim thuka ka zal hunin,
Lenrual zingah i seih tawh ang.

Chhuahtlang Hautlangpui

Chhingkhual channa Leitlang a hnim riai,
Cho loh ngur thanhawlin sir an sâwn;
Hlimzai vawrna vangkhaw lii liai,
Ngaiin lam ang let ni tur ka dawn.


Chhuahtlang Hautlang ngaia val tah ni,
A bang lo famhnu zun phurh nen!
Rauthla tal a leng thei lo em ni?
Ka tlei zo lo hmaibu sumtualah chun saisen.


Vangkhuaah sul ang haw theih chang se,
Hrutin ka dap chhuak tur Hautlangpui;
Chutin Hrangchal dawhlung nghengin e,
Ka awi liam mai tur chhawrlohthlapui!


01032015
1235ltp

Zanrei Khaw Vawt Kara Chepchep Hram Ri

Chhawn loh rimawi a chuai,
'Bengkhawn awm maw?' tiin,
Rimawi chhuahtu a buai!
A hrut vangkhaw thler tin.


Chawm khuang ri a chawl a,
Lamtual zawl zau a reh;
Lumtu leng an tin a,
Vangkhaw zau zawng a reh.


Thiang thing belh tur zawngin,
A tap riakva awmhar;
A bel luaithlinulin,
Daikawm run riang bahzar.


Hei ang zan reh riai a'n,
Zaleng tin an chhing a;
Si-ar leng mai pawh khian,
Riang Val min hnem leh ta!




19022015
1119htp

Ka au fo ang.

Awmhar lunglen kuana luaithlinul changin,
Khup hnu thawnthu mawi ka chhiar fo ang;
Sangpar dawhrem chuan a hlimlai dawnin,
Nunhlui Lalnu Cappy ka au fo ang.

tluangtea lusei
02112013

ZOCHHUM ZAM CHIAI KARA CHANGEL HNAH PHE HLEP HLEP RI!

Nunhlui liam hnu ngaiin kan fawn vel a
Nunhluiin let zai a rel chuang lo a

Ni chhun suihlunglen tuar har kan ti a
Zan tiangah lunglen a nem chuang lo a

Hmara Lawhlei mawina a vul chiai a
Lenna Leitlang Dingdi  a chul thung a

Zothlifim kara'n sangpar ka chuan a
I zun iang zochhum a zam chi chiai a

Hawngleng la, runlum nuthai chang turin
Dang a hnawm ngei ang ram dai siktuiin

28072014

Thlasik Tlainem Kara Lungphur Rilru!

Sikpui fimthli a fawn delh delh a,
Chinlai famta ngaih a zual a;
Lenkawl mawina ka thlir a,
I hming ka lam leh ta.


I hming hi lam fo i la,
Lunglen a kiam ka ring a;
I ngaih lunglen kiam se ka ti a,
Nghilh che erawh ka duh si lo a.

Ih e, ava lenthiam te'n an run an bel a,
Lenkawl mawinain chul lam a pan a,
Lamtluang leh kawi tin a reh riai a,
Cappy, mahlawngin ka hrut leh ta.


Thawm tin ri karah rimawi ka zawng a,
Ka beng hian rimawi mawina a hloh zo va;
Khuarel mawina zam velin mi zul mah sela,
Ih e, mawina neitu i tel loh avangin a chul zo ta!


19112015
0437ltp

Ava Hmangaihna

A iang zo lo hringmi thinlungin
Ava hmangaihna thinlung
Rinawmna vawngin
An vuan hmangaihna thuthlung


28112014
0800

CAPPY KA AU FO ANG

Awmhar lunglen kuana luaithlinul changin,
Khup hnu thawnthu mawi ka chhiar fo ang;
Sangpar dawhrem chuan a hlimlai dawnin,
Nunhlui Lalnu Cappy ka au fo ang.



02112013
lusei tuahdim

Beidawnna Hnehtu Hnena Dilna

Chak lohna hruiin mi phuar,
Hlauhna hrangthlipui a hrang;
A chak mang e, thlemna suar,
Beidawnna ruamah ka tang.


Chau beidawng tapa rum hi,
I kut chakin mi chelh la,
Mi chak lo mai ka ni si;
Lo kuah la, chak lohna fa!



Beidawnna hlimthla thimin,
Khawvel tuifawn sang mah se;
Thihna aw a rik hunin,
Nang I awm, ka hlau lo'ng e.



Tapa rum aw ngaithla la,
Thlamuanna mi pe ang che;
Chak lo hi mi thuam chak la,
Thinlung thar mi pe ang che.



09022015
0852ltp

Awm Ni La

Vawiin hian ka kiangah awm ni la,
Ka lungngaih min hnem ang a;
'Mate, a tha leh mai ang' tiin,
Min hnem leh ngei ka ring a sin.

Ka kut vuanin ka kiangah awm ni la,
Engkim a mawi thar ang a;
Vul zawng zawng vul zualin,
Kan vul ve ngei ang lenlai am-in.


I tanga mi pawmin, ka kiangah awm ni la,
Hringnun a hahdam zual ang a;
Rimawi chuai kha rawn mawi tharin,
Min thual ang tangka phu loh hlimnain.


In vangkhua leh nang ngaiin,
Tuaisiala ka pau leh thin.


06042015
0103ltp

A zual e

Sikpui thlifim fawnin,
Lamtluang reh ka zawh a;
Van zawl mawin lo engin,
Nunhlui a rawn tho a.

Lamtluang zau a zau thlawn,
Nuihmawii tel lo chuan;
A har mah lawng sir sawn,
Zawhtluang chhuiin ka tuan.

Van zawl mawi chhawrthlapui,
Sulhnu hmunhlui thupin;
Natna hliam kalpuiin,
Liampui la thinlung tui.

Zar tin zai paupuiin,
Awmhar a zual chuang thin.

A NI CHU

Ka hahdamna par
Ka chawlhna zar;
Nung tura mi chawmtu,
Par tura mi vohtu;
Ka rinchhan kungpui,
Danghnawm tura thiang siktui.


Par ka chhuan loh paw'n a par a,
Chul mai pawh a pawi sa lo a!

ÂT KAN SO!!

Suangtuahnain thui tak a ngaihtuah thei lo a,
Tawiteah pawh nang chu i tel zel a;
Duhthusamin sam luat a nei lo a,
Chutah pawh  nang chu i chungnung ber zel a.

Tahna ruama lungthril ka pal changin,
'Mate, a tha leh vek mai ang' tiin mi hnem thin;
Ka chakna leh ka awm phaw niin,
Ka kulh bing sang leh ka sipai rinawm i ni fo thin.

Natnain a chaih zawr thei loh hi,
I zara chak mai ka ni si;
Chak turin i dawn fo a, hun bi,
Hnehin kan tudai rimawi zam vel ri.

Zan nihna i thup bo,
Varung iang ât kan so;
Hlimna rawl a fawn fo,
Kan tan hringnun lairil a ho!


11102015
0910ltp

A tawp ber dawttu.....!!

Hlun ding awmlohna khawvelah hian,
Nang nen hlimna tam tak kan chhar a;
Hlimna tuifawn kan nuihpui lai khan,
Țahna thlipui tleh tur kan hmu lawk a.


Nghilh loh tur nunhlui dinin,
Nun thawnthu kan ziak a;
Engkim lo mawi thar lehin,
Thawnthu erawh a chuai ta.


Țahna thlipui a hrang zual a,
Hlimna hlimthla emaw i tih hian;
Khawharna ruama ka awm mi hliah a,
I hming a lam, nui hmel phena țap hian!


Engtikah emaw chuan rolung mual ka bel ang,
Nun thawnthu hlut chungin;
Hre reng țhin che hi ka liam ang,
I hming lam chungin.


Hringmi lenna ramah hian kan hlim fo,
Mah se nun thawnthu rukin ziah a ngai si;
Mawina par tak a chhuang thei lo,
Lawilonaa khat hi ka â zo ta a nih hi.


Ka hriatrengna hi a chhiat hma chuan,
I hming ka lam fo ang;
Ka suangtuah theihna hi a țhat chhung chuan,
Nang ka suangtuah fo ang.


Awmhar zantiang fimthli,
An run chhemin leng tawh;
'Cappy, i ngaiin a nul luaithli',
Tiin biahzai va hlan rawh.

A Reh Zo Ta

Khawkkawr ri a reh a,
Thawm rimawi ber a bo;
Run sir siahthing thiang kha,
Hrangthli vangin a bo!


Lenkawl mawina a reh,
Mi chhiah hul lo luaithli;
Thinlung tuikhur a keh,
Putin ruamah a thi.


Remkhawm theih loh bel,
Kehsawm thinlung vawngtu;
Hluihlawn zai ka rel,
Demin mi sel lo u.


A ram, chawlhna Chhawlbuk,
Sirva'n thiangin an mawi;
Nunhlui changta'n mi hnuk,
Ngaite'n runah ka lawi.


Tahna hlimawm ka tawng,
Hahdamna hahthlak si;
Liam loin ka la vawng,
Thinlung lal i lo ni!


Nghilh tura kan duhin,
Thinlai a thual thar fo;
Turni leh nang ngaihin,
Liam an rel tak tak lo!


Kallai kham lo turin,
Au-in ko mah ila,
Mualpui a liam asin;
Thaltui iang ka nghak ta.


Khurtui a kang chat fo,
Hunin a chhilh hnuin,
Fimte'n a luang leh fo;
Ka nghak beiseinain.


Beiseina vai kawltu,
Chaua rum lo hnem u!



12022015
0450azl

Lunglen Hnem

Mahlawngin lamtluang zau ka chhui,
Lamsir siahthing hnahnem lo tla;
Fimthli lengin a tho nunhlui,
Luaithli nulin ka sa kan hla.

Lamsir hnahnem hlingin mi chhun,
Tawrh a har hliampui lo iang e;
Duahin a thang siahthing kan phun,
Siktui-in mi chawmpui nang che.

Kawng Dik

Vengtu kut lo khurin,
Mi chakte an tlu ta;
Lamtluang zau kharin,
Thawm thang ri a reh a;
Berhva thawm lo daiin,
Hram thiam pau a chuai ta;
Zaitute lo zuaiin,
Rimawi tin a reh ta;
Tangkaraw zai chatin,
Hlumbêl a keh sawm ta;
Petu hnena kirin,
Rauthla chu a kal ta;
Zai hla hriltu pauin,
Van hnuai thil a hril a,
Pan ru nunna kawng chu,
Chawlhna nuam lut turin.


27/8/14


Zan Chhepchher Pau Kara Riakmaw Mittui Far

Ka chhiah biahzai ziah tial,
Thinlai ril tuifim far,
A tlakna lei a ro.


Nun thawnthu kan ziah kha,
Hlutnain a chawih a,
Mawina chuan a chei a;
Parin a vul chiai a,
Mahse, par a tliak ta!


Hringzawl phul cham del kha,
Din khawvel ram reh a,
Suangtuahna rohlu kha,
Hriat loh ram ami kha,
Chulin, a bo zo ta!


Delh kilh anka chhiah kha,
Boruakah a ral ta!
Lamtluang zim kan zawh kha,
Chhui loin i peng a,
Lamtluang dang i zawh ta.


Nun hlui ngaih bang ila,
Nghilh zai rel tawh ila,
Nunhlui pau reh se la,
Liam tawh chu a liam a,
Thawnthu chu a tawp ta!



07022015
0927ltp


'Kan Thawnthu' ka chhiar a

Tu sawi nge ka hre ta lo, 'Chhiar si loa ziakmi nih tum kan tam ta lutuk hi a buaithlak,' titu kha. He thu hi ka rilruah a riak reng thin a. Thu leh hla hi naupangte e ti lo hian ka ngaina ve hle a, chhiar mai duh tawk loin ka ziak ve fo thin a, ho tak ni mah se rilrua lang hrikthlakna a nih avangin nuam la ti a, ka ziak ve ta fo mai. Changkanna a rawn thlenhnu hian chhiar lam hi ka peih ta lo hle a, mah se ka mamawh hle tih ka hre chiang telh telh a. Tin, ziakmi nih tum chhiar peih si lo huagah ka tel ang tih hi ka hlau hle a. Ka theih chin chu ka chhiar ta zel a ni.

Hmanni lawka rawn chhuak, a tlangzarhna hun pawh siam ni lo. Zawrh chhuah tawp lehkhabu hi la hre lo kan awm nual ang. A ziaktu hian a buai chhuanlama a tlangzarhna hun a siam hran lo hi a la inchhir ang tih pawh a hlauhawm a ni. Mah se, a bu hlutna erawh a pawlh dal lo e.

He lehkhabu kan sawi mek hi, 'Kan Thawnthu' tih Hriatpuia Pa ziak niin, thuhma tel loin phek 188 a chhah a ni a. Kumin 2014 a chhuah a ni. A ziaktu leh Mizoram Publication Board-in an publish a ni. A man hi Rs. 110/- man a ni a. Copy 1000 niin, LV Art chhut a ni. He lehkhabu hi bung li a then niin, thupui hrang hrang hmanga thuziak 37 a awm a ni.

Mithiam tak tak ten lehkhabu an thlirna kan chhiar tawh thin ang. Tehna hrang hrang hmangin an teh a, an chip thin. Chung mithiamte karah chuan ka thlir dan ka puang dawn a ni a, keima tehna leh chip chipin ka rawn tar lang a ni tih hre hmasa ila a tha awm e. Bung khat zela thute hi kan en ho dawn a ni.

Bung 1-na: Zângkhai

He zângkhai huangah hian thu ziak pasarih khung a ni a. A malin in en teh ang aw.

1. A Phing Kha!:

He thu kan hmuh rual hian tam tak chuan eng nge anih kan hre kher lo mai thei. He lehkhabu ziaktu hian a naupan lai chanchin a rawn tarlanna a ni a, an hun laiin football a la tam loh avangin saphing hampuar an pet thin thu leh saphing nei tura tha an thawhdan a rawn tarlang a. A tawng pha chin tan chuan a lunglen thlak a, panlai nunah min hruai let a, sertawk hmanga inkhelh lai a rawn thual telte hian lung a tileng hle. Tin, he lehkhabu ziaktu hi sport lamah a tuiin hriat pawh a ngah hle tih a lang chiang hle a. Hmun danga a thu ziakah pawh heti ang hi hmuh tur a awm nual a ni.

Duhaiin a ziaktu hian a phek a renin a hriat a, hei ai hian han sawngbawl kualin han chai vir se la, a vawrh sang zualin a rinawm. Heti ang hun lai tawng pha lo tan chuan ngaihnawm lam ai mahin ninawm a kai thei a, a hunlai tawngpha tan erawh ngaihtuahnaah thil tam tak tilut thei a ni thung.

2. Television:

Hei pawh hi lehkhabu ziaktu hun tawn ngei mai, lunglen thlak tak leh nuihzatthlak sia ziah a ni a. A hun lai, a ziaktu'n, 'Nineteen eighties' a tih bawr vela an dinhmun a rawn tarlang a. Mitthlaah hmuh theih tur leh ngaihtuah theih turin a rawn ziak a, lung tileng takin a rawn chhawpchhuak a. A ngaihnawm mai bakah TV pawimawhna a rawn tarlang pah a, hemi karah hian tun laia tarmit vuah kan tamna chhan hi TV vang a ni ang ngem tiin zawhna tha tak a rawn zep bawk a, ngaihtuah a tithui hle.

Heti ang thu hi hmuh tur leh chhiar tur a awm nuk a. A ziaktu hian a sawngbawlna hmanrua hi dangdai deuh hlekin han chaw khawm se la tihte rilruah a rawn lang a, a hmaa thu nen hian sawngbawl kawp ta se a ngaihnawm zawkin a rinawm bawk. A tlawr lem lo a, a kal ngaiin a kal chho mawlh mawlh a, naupang thawnthu sawi te pawh a anna lai a awm. Hei hian a thiamna erawh a rawn pho lang tho si.

3. Lehkhathawn:

A chunga kan sawi ang thoin heti ang thu hi hmuh tur a awm nual a, a ziaktu hian a hunlaia a tawn hmangin a rawn ziak a. A hun lai tawng pha tan chuan lung tileng tak tho chu a ni. Mahse a tawng lo tan chuan ninawm a kai pha lek lek thei awm e. Hei hian a hlutna erawh a tichhe lem lo.

4. Nupui Nei Suh:


Hei hi, hei ngei hi a ziaktu tawn ngei atanga chhuak tih a hriat a, a ziaktu nupui hi a taka tawn a tichak awm.

A ziaktu hian a nupui neih atanga an chhangchhiat thleng hun a rawn thai kawi chho a, nupui neih hahthlakna lai chu a nupui hlau ru tak chungin a rawn aupui a, nupui la nei lo tan chuan huphurhawm takin a rawn hlap kang a. A tawpah chung harsatna a tawn ngei chu rawn vaw thlain nupa nuna thilthleng thin a nih thu leh nupui neih chu thil tha hmu an nih thuin a rawn kheuh thlu a, a nupui a veng nge maw ni? Nupui la nei lo tan chuan chhiar ngei ngei chi a ni.

Hetah pawh hian a phek hi a rawn ui leh viau! A thawibawih lai thu vel hi hei ai hian rawn zep tam hlek se la, chhiar a tinuam zual ngei ang. A lai laklawhah hian ninawm a tling hman tep a, dai erawh a kan hma lo.

5. SMS:

Fiamthu leh an thiante nena an in Message-na a ni ber a. Mizo te zinga fiamthu thiam Stephen Auhmun-a nena sms an inthawnna a rawn tar chhuak a, he thuziak hian beisei a pha lo a. A tawp thlengin a invawrh chho lo a, a ngai patin a kal a, ninawm leh ho a kai tep tep thin. Hlut erawh a hlu viau.

6. Chêtchhiatna:

A ziaktu'n a tak ngeia a tawn, hlawm thuma a rawn tarlan hi naupang thil ang maiin a tawi a, chhiar thuak chuan a ho lam a kal lek lek. Mahse, nuih bawm a su hawng tho. Ngaihnawm titura chhiar chi a ni lo na'ngin a chhiar a nuam fu thung. Hei ai hian sei se tih hi a chhiartute chuan an duh vekin ka ring.

7. Kan Thawnthu:

A bu hmingput chhan a ni. A hma thute ang bawkin a ziaktu tawn atanga rawn intan a ni a, thawnthu pangngai nia mi tam takin kan hriat ang hi ni loin, a ziaktu nun hlui, nun thawnthu a ni ti ila a dik ber awm e. An thian zaho chanchin a ni ber a. An hun tawn thenkhat rawn tarlanna a ni. A bu hmingput chhan ber a nih vang nge beisei a pha lo viau. Nuih tiza erawh a tam viau thung.

Bung khatna hi Zangkhai tih a nih angin a chhiar a nuam fu a, sang taka han invawrh chho dawrh a awm lo na'ngin chhiar a kal a, nuam titaka chhiar theih a ni.

Bung 2-na: Ram leh Hnam

1. Changkànna Changkâng Lo:
Bung hmasaa thu nen a inperh san fu mai. Changkanna thil hrang hrangin min chim nasatzia leh chu changkanna thil hrang hrang chuan Mizo te nuna thil pawimawh hrang hrang a hliah tawhzia leh thangthar ten an hriat tawh lozia a rawn tarlang ber a, a khaikhawmnaah pawh ti hian a rawn dah a ni.

'Kan changkanna hian kan Mizona hi dip ral lo se, Mizo takin changkang ila, Zonunmawi hi vul reng se; he Mizo hnam hi dam zel se ka ti. Ka va ti tak em!' tiin.

Thu tha leh zirtirna tha tak thu hi chhiar a nuam a, mizo thil leh pawimawh hrang hrang, tunlai changkanna vanga kan bosal tawh a rawn khaikhin chho hi a ngaihnawm mai bakah a tha hle a ni. A ziaktu rilru kan hmu a, ram leh hnam a veina thinlung pawh a langsar hle. Heti ang thuziak zirtir nei leh veina thu hi sawisel tur avang hle. I chhiar hunah pawh sel tur i van viau ka ring. A ziaktu thiamna chu chuan a hril awm e.

2. Man Nei Tlawmngaihna: 

Hei pawh hi buk rit tak thuziak a ni. Ziakmi tam takin Tlawmngaihna chungchang hi an ziak fur tawh. Mah se heti ang zawnga ziak hi a tlem hle thung. Mizo te ti Mizotu tlawmngaihna hian man a lo nei em ni? Nge Man nei turin kan tlawmngai? Hei hi 'Mizo ka ni' ti chuan chhiar ngei se a duh awm.

Sawi tak ang khan ziakmi tam takin tlawmngaihna chungchang hi an ziak fur tawh a, thenkhat tan phei chuan ninawm a tling hial thei awm e. He thuziaktu pawh hian a tan tirah hian tlawmngaihna chungchang thuziak dang ang bawkin Mizo Pasaltha te a rawn tarlang nghal a, amaherawhchu a chheh dan a dang nghal mai a. Hei hian ngaihdan a rawn thiat chiang hle.

3. Hma Kan Sâwn Lo:

He thu hian a ziaktu ngaihtuahna thatzia a rawn tarlang chiang hle. Mi tinin kan hriat leh kan nuna thleng hi Hriatpuia Pa hian thlirna tlang dang atangin a rawn thlir a, a thlir sual lo vai vai teh a sin. Meizial chungchang a rawn thai te hi, hman atang tawhin lehkha varah laduangin kan tawn a. Hei ai hian hma a sawn theih loh em ni? tiin zawhna a rawn siam a. Hmasawn nan hmang ila a tha ngawt ang. A thu dang hi kan khel lo ang. Chhiar la i hre mai ang.

Phek a ui nge, a duh tawkin a inleng parh tawh? Kham hnap khawpin han ching kual se a that nen a duhtawk hma deuh a ni.

4. Thihna Leh Pangpar:

'Thihna hi khawvel tawp thleng pawha kan buaipui tur a ni.' tiin bul a rawn tan a. Bul a tan fuh ang bawkin a tawp pawh a fuh. Mitthi pangpar kan pek thin chungchang rawn sawiin pangpar inpek aiah pawisa inpe ta ila tih hi a thu ken a ni ber a, a ngaihnawmin ngaihtuahna a tithui a, he ngaihdan hi zawm a tha viauin a lang nghal. Hei hian a ziaktu'n min hruai kual thiamzia a tarlang chiang hle bawk.

5. Heta Hi, Mizo Thalai:

He thuziaktu hian Mizo thalaite min hrechiang hle tih a rawn pho chhuak a. Tunlai Mizo thalaite zia, tha lo tak tak, kan kalpui mek si a rawn tarlang. Mizo thalaite a rawn fuih chhunzawm a,  tihian a tawp a rawn tlip a, ngaihtuahna a tithui hle.

'....Chumi piah lama kan nihna, Mizo min nih tirtu leh kan dam khawchhuahna tur lam hian kan lungril hi engtikah tak kam ve ang maw le...?' Mizo thalai tan chuan chhiar ngei tur chi a ni.

6. Mahni Tawng Pawh Thiam Hlei Lo:

Hei pawh hi thalaite fuihna a ni ber. Tawng pawimawhzia leh hlutzia a rawn chhawp chhuak a. Hnam dang tawng thiam tho sia mahni hnam tawng ngei thiam a tul thu leh mahni hnam tawng hlut a tulzia a rawn tlang aupui ber. Thalaite tan mahni hnam tawng thiam a tulzia hi thalaite hian he thuziakah hian hre thar ila a tha hle.

7. Sap Tawng Ngatin:

A tirah sap tawng chungchanga a thil tawn a rawn tarlang a, tawng mak sarang a nihzia a rawn chhui chho a, sap tawng kan hman nasatzia a rawn chhir chhoin hian chhiar a tinuam zual. Sap leh Mizo te a rawn teh chho a, an zalen laia thalaite kan chepzia a rawn chhep hian kan dinhmun a rawn hril tel a, lem a nuam hle. Pathian thu nen a rawn ri chho a, a hmawrbawkna pui ber pawh hi a Pathian thu raih bawk.

He thuziak hi chik taka chhiar ngai a ni. A tirah eng nge a sawi tum leh point hriat nghal a ni lo a, vawi khat chhiar thuak phei chuan a saikalh nuaihin a lang. Chik taka chhiar erawh chuan a thu laimu hriattheih a ni.

8. Mizo A Bo:

Ram leh Hnam huang a nih angin he thuziaktu hian a vei thil hrang hrang a rawn zep a ni a, he thuziak pawh hi vei nahawm a ni. Changkanna vanga Mizo thil tam tak ral tur dinhmuna ding, chhanchhuah thei ni si a rawn tarlang a. Sawrkar lam a rawn hrut hian a vawrh tha hle. Naupang awmtleina hlaa sap hla kan hman atangin a thil vei a rawn puang a, cheraw hmanga world record kan siam thlengin a rawn hrut a. Lem a nuam hle. Duh aiin a tawi a, hei aia sei hian ziak ta se a hlu zual sawt ngei ang.

9. Vai-Lala Mobile:

Vei tur dik vei loa vei kan ngah lutuk a rawn vei hian ngaihtuahna a tithui leh hle. Kan ram dinhmun dik tak hriatchian a tulzia leh thianghlim taka lan aiin thianghlim taka nun a tul tawh thu a rawn tarlang a. Ram veitu aw kan hmu thei.

10. He Rilru:

Style dangin ram veina thu a rawn thal a, tui harsatna chungchang, power. adt. He thlirna tarmit hi a fiah hle tih a hriat. Inmawhpuh tawnna ramah hian kan rilru theuh hi kan thlak danglam ngam a tul hle tih a rawn tichiang hle.

He bunga thute hi hei hi a tha ber tia lak fak tur hriat a har. Chu chuan a thufun lenzia leh thatzia a hril chiang awm e. Zirtir nei leh zawm theih, nunpui theih a ni. Thu ziak thenkhat ang hi chhiar tur a awm na'ngin chhiar kan mai erawh a har hle. Lem harsa lo tak tak a ni hlawm.

Bung 3-na: Hun Bik Nei

1. 'Mas Lunglen:

Kristiante hunpui ber hian lung a tileng a, lunglenna chuan panlainun a rawn tho a, liam tawh ngaiin nunhlui kan chhui thin. Chu chu hethuziakah pawh hian kan hmu. An naupanlai nun a rawn tarlan atang hian lunglenna tuipuiah a leu kual nasa tih a hriat hle. Thlasik hun nuam a tih dan a han sawi te hi a ril riau nia. Mahse, ka tarlang lo ang!

Heti ang thuziak hi ziakmi tam tak ten an ziak fur. Mahse, heti ang thu ziak hian ngainat a hlawh a, a ziaktu tawn chu eng pawh ni se chhiar a nuam thin. He 'Mas Lunglen pawh hi thu ziak tam tak ang bawk a ni a, mahse chhiar a nuam hle.

2. Sikni Êng:

'Hla hmanga thu ziah hi Hriatpuia Pa talen a ni,' ti ila ka sawisual tamin ka ring lo. He thu ziakah pawh hian Zikpuii Pa hla, 'Sikni Êng' hmangin thu a rawn chhep kual a, a chhiartute min hruai kuala kan thlawk delh delh thei hial nia! Heti ang hla hmanga thu ziak hi chu Hriatpuia Pa hian a thiam a ni. I chhiar anga i hre mai ang.

3. Amah Chu Mihring leh Pathian A Ni:

A biakin kawng thusawi ta zaih mai. Krismas boruak a rawn hrut chho a, Pathian hmangaihna a rawn kal pah a, thinlungin en tur dik en a tulzia pawh a rawn tarlang chiang hle. Pathian hnena tluk luh pawimawhzia pawh a rawn dahpawimawh hle.

Thu sei tak a ni lo a, thu tlanglawn tak a ni bawk. Krismas boruak sermon kan tih ang chi thuziak a ni a, chhiar a nawm em em laiin thlur bing bik nei a nihna hian ninawm a kai tep a, mah se a thu kal dik leh dam thlap hian min chhiar zawh tir tho.

4. Eden Kawngkhar An Hawng Leh Ta:

Patea hla phuah hmangin thu a rawn thai kual a, a thiamna a rawn chiang zel. A chunga kan sawi ang bawkin hei pawh hi a Pathian thu chho viau a, hla hmangin a rawn vawrh chhuak tha hle a ni. 

Sei tak a ni lo a, mah se a hmaa thu nen a inlalawn chho hian chhiar a tininawm tep. A thu thatna hian dai erawh a thiat lo.

5. Lung A Leng Leh Ta:

Hriatpuia Pa hian a thil hmuh leh tawn hi a kal ral tir mai mai lo a ni tih leh a enliam mai mai lo tih hi a lang chiang hle. He thuziaka thu hman a thiamzia leh a chheh mawizia hi tarlan loh ka phal lo.

'.....vawt tih hmel takin a rawn kal phei hlân hlân a.' tih te, 'Zo zial a pak khu hlat hlat a,' 'Rairuang a lo rai zum pat a.' han tih te hi a va mawi tak em.

He thuziakah hian mihringnun a rawn tarlang chiang hle. Hringnun hi he thuziaktu hian a hmu fuh tih pawh a hriat hle. He thuziak hi tawi tak ni mah se a thui riau thung. Hei hian he thuziak hi a thatzia a tarlang awm e.

6. Rem A Tih Chuan:

Kum thar thu chah a ni ber. Hun kan hman hrang hranga mahni duh thua kal kan tum leh ruahmanna kan siam thin te chu Pathian rem tihna ni se a duh thu a rawn tar lang a. Jakoba 4:13-17 thu hmangain kum thar thuchah a rawn puang a ni ber mai.

Mi tam takin kum thar thuchah an ziakin, an sawi thin. He thuziak hi a tawi a, pawm pawh a nuam viau mai.

7. Kum hlui, Nun hlui:

PB Shelley hla, 'To a Skylark' hmangin bul a rawn tan a, thihna chungchang leh thihna avanga a then takte a rawn zep hian lung a kuai a, a ziaktu nunhluiah min chen tir thei hial. Heti ang thuziak hi hmuh tur a awm nuk na'ngin he thuziak tawi frl tak hi a buk rit tak pawl a ni ngei ang.

8. Hapta, Hapta..... A Ninawm:

Ram leh Hnam huanga khung awm tak a nih viau laiin hun bik neia kan hman thin a nih vangin he huanga khung hi a nih rinawm. Kum tina faina hapta kan hman chungchang a rawn thlur a, faina chungchang zep telin, faina hapta hman fo ngai hi a rawn kher a, a kher fuh hle. Fai tura inpuahchah a tul thu leh faina hapta hman a ni reng chunga kan bal chu a vei ber a ni.

He thuziak hi a khin hle. A dik bawk. Faina hapta hmang fo thin te hian chhiar ila kan hlawkpui hle ang.

9. Aw, Hun!:

Hun che vel hian Hriatpuia Pa hi a dek fuh thei hle tih he thuziakah pawh hian kan hmu thei. Hun liam ta te, hun kan hman dante rawn hrutin Rokunga hla a rawn la chhuak a, hunin hringnun chu rawn chawhfinin hun kan hman ral huna kan awm dan tur chu eng nge ni tiin zawhna ngaihtuah tithui tak a rawn zawt a ni. Hun danglam tawh lohnaah chuan kan thlarau hi khawiah nge a awm ang?

He thuziak hian mihring nun leh hun inkawpzia hi a rawn tarlang chiang hle a. Kan hringnun pumpui hi a hre chiang hle tih a hriat bawk.

Bung 4-na: Pawlhsawp

1. Ngaihtuahkima:

He thu hi kristiante Pathian chungchang sawina a ni. A ngaihtuahkimzia leh a ropuizia a rawn puanchhuahna a ni. Pathian thil ngaihtuahkimzia he thu ziaktu hian thiam takin a rawn tarlang a. Pathian ngaihtuahkimzia a rawn pho chhuahnaah hian a ziaktu ngei pawh hi a ngaihtuahkim hle tih a hriat. Mi pangngaiin kan ngaihtuah ngai loh a rawn chhawp chhuak a, chhiar a nuamin a kal hle.

2. I Tawngtai Ngai Em?:

Tawngtai pawimawhzia leh thatzia tarlanna thungaihnawm tak a ni. Natna vang te leh thil hrang hrang kan tawna tawngtaina hlutzia a rawn tarlang a ni. A ziaktu hian a hun tawn ngei hmangin tawngtaina hlutzia a rawn tarlang a, chhiar a nuam hle.

Heti ang thu ziak hi hriat tur a awm thin. A kalh kim tura dahchhuah niin lang mah se a hlu hle a ni.

3. Miten Min Chhiar:

A thupui atang hian a thu laimu tur chu kan hre sa awm e. Thawnthu tawi tak tak pathum hmangin kawlawm a rawn chelek a, kan nun hi miten an chhiarin, an thlir fo a ni tih a rawn tarlang a ni. A chunga kan sawi ang khian heti ang thuziak pawh hi hmuh tur a awm nual. A thu chheh dan erawh a ngaihnawm hle.

4. Khum:

Khum pawimawhzia hi ila chhut lo mai thei, Hriatpuia Pa erawh chuan a pawimawhna a rawn ching chhuak nalh hle. Ka sawi sei lo ang, chhiara fiah chi a ni. Heti hian sawi ang; A ropui hle.

5. Hmangaihna:

Hmamgaihna han tih hian kan beng a verh zar thin. He thu ziakah hian hmangaihna a rawn hrilhfiah lem lo na'ngin, hmangaihna awmzia erawh a rawn pho lang tho si. Thil hrang hrang hmangin hmangaihna pawimawhzia a rawn tar lang a, a laimu ber erawh Mizo humhalhna lam a ni daih thung. Chan loh khanah min chhuahpui chiang lutuk hi a ziaktu hi diar phawka chibai tlak a ni. Ka chibai nghal e!

Mizo chuan mizo ngei hmangaih se a duh thu a rawn tarlangte hi hnam hmangaihna atanga chhuak a va ni chiang em. Ti hian duh tawk ang!

6. Thawhrimna Mai:

Lehkhabu ziaktu piancham atanga he thu hi rawn piang niin a lang a, a hun tawn thenkhat atangin he leia kan cham chhung leh a vuakvet a rawn sawngbawl a, damrei hi thawhrimna mai a ni tih Bible sawi chu a dikzia a rawn tarlang a ni. Thu ngaihnawm tak a ni lo a, thu tha leh ngaihtuah tithui tak erawh a ni.

7. Duhthlanna:

Thawnthu tawi panga hmangin Duhthlanna pawimawhzia leh duhthlanna dik a pawimawhzia a rawn tar lang a, a tawpah Pathian pawimawhziaah chhiartute min rawn dinchhuahpui a, thu tha tak leh kohhran pal nek lo tak a ni.

8. Piangsual Kan Awm Tawh Lo'ng:

Taksa leh rilru lama mi pangngai phak lo te chanchin a tak ngei atanga a tawn, rilru dek taka rawn tar langin, kan vanneihzia a rawn pho chhuak a, a chung ami ang bawkin Pathian thu lamah a her hret a, mah se a her dan hi a tawk hle thung.

9. Aw, Zakai!

Isua leh Zakaia intawn lai boruak atangin thu tha tak a rawn tar lang a, chhandamna thu a rawn zep nalh hle bawk. Thawnthu tak ni ngeia langin a rawn zawm zat a, Zakaia chanchin nen hian inlaklawnna ruk riau an nei a, a dang hle thung. Hei pawh hian Pathian thu lam a pawl chho hle a, zawhna a rawn siam erawh hi chuan ngaihtuahna a ti thui fu.

'.... a hnung zuitute pawhin kei mi sual hi min mamawh lo em ni?'

10. Concert Ka En:

Kolasib khuaa T-Melody concert a en chungchang a rawn tar chhuahna a ni a. Hriatpuia Pa hi music lamah pawh a hniam lo hle tih kan hmu thei a, concert-na hmuna awm ang maiin chhiartute min awi. Mizo hla hmanga a rock theihzia a rawn tar lang hian ngaihtuahna a tithuiin, hei hi a tum ber pawh niin a hriat.

A thu chhiar hian music lam ngaina lotu tan chuan chhiar puat a awl hle ang. Thahnem ngaihna aw a lang zeuh zeuh a, a tumah hian a ziaktu hi a lut har mah mah a, a vuakvetah min kal ralpui teuh hle.

11. Ka Ngai Che:


Ka Ngai Che

Teh tawp a!

Thu puarpawleng mai mai erawh a ni bik lo.' tiin bul a rawn tan a, boruak zi nuaih nuaih karah tuemaw a ngaih thu a rawn hlap chho hi a va ngaihnawm tak em. A tlawr chho a, dim takin kan chhiar chho a, duhkhawp kan hmuh hmain min tawppui a, engkim maiin tuemaw a ngaihtir chuan ngaihtuahna a tithui zui a. Uiawm taka titawpin, 'Kan Thawnthu' tih chu kan khup ta.

He lehkhabu hian hlutna a nei, chu chu Mizo tawng a hmang dik em em leh chhutsual vang em em hi a ni. Famkim biai thei a ni lo tih chu kan hre vek ang. Ziah zawm loh tur leh zawm tur sual a awm zeuh zeuh a, punct. dik lo awm hlek hlek pawh a awm. A bu pum thlir erawh chuan tha tak a ni.

Kan Thawnthu hian hringnun a rawn ching nasa hle a, hei hian a hlutna hi a vawrh sang hle bawk. Duhsakna hlan chungin pasal tha tak ni zel se la, sal ata chhuak thuai teh se!

TB: Lehkhabu thlirna pangngai a ni lo tih leh ka hmuh dan mai a ni tih min hriatsak dawn nia u.

22022015
0850

Tu'n nge chhunzawm ang?

Thuhma: He thu hi, a tak behchhana ziah a ni.

A tleirawl chhuah hma, a rilru leh ngaihtuahnain duhthlanna a siam a, duhthusam ropui tak tak a neih lai chuan he khawvel hian engti angin nge amamawh tih leh amah siamtu'n engti angin nge a rawngbawl turin a lo ruahman lawk tih a hre bik hauh lo.

Zirna kawngah malsawmna a chang a, a rualpui hmeichhe zingah pawh a zahpuiawm loh tawkin a hawi ve lah lah thei. Nula pangngai a nih chuan a hma hun a thlir lawkna leh a lo ngaihtuah lawkna chu tihdanglamin a awm a. A tum loh kawngah kawng a zawh ta. Zirna a zo a, a lo ruahman lawk miah loh kawng chu zawhin amah siamtu Pathian tan chuan a pen chhuak ta.

Pathian tan ram zauh a, Amah la hre lote hnenah rawngbawlin a vanglai hun chu a hmang chho a. Natna leh beidawnna chuan vawi tam tak phai thli lumin a in bang a chhem ang maiin a chhem fo a, tah leh ngui chang tawk fo mah se, a rawng a bawl Pathian tan chuan a rinawm tlat a. Amahah chuan a rinna zawng zawng a nghat tak meuh meuh a ni.

Chu hmuna a rawngbawlna chuan rah a chhua ve hlek hlek a, vawi leh khata rah tuar tuar thei a ni lo tih hriain, a tuh a, a ching a, tui a pe a, a theihtawkin chu a hnathawhna hmuna a thlaite chu a enkawl a ni. Chung zinga a rah chhuah pakhat kal zelna tur ngaihtuah turin hmunpui lamah an zin chhuak a, hlawhtling taka an thiltih an tih zawh chuan a hnathawhna lamah an kir leh ta. Phaizawl sei tak maiah chuan an chuanna lirthei chu chak pangngai takin a tlan vawk vawk a. A rawngbawlna Patanin mal a sawm dan chu mak a tiin ropui pawh a tihle. A chhungrilah hlimna chhimbal a zam a, chu lirthei chhungah chuan Pathian chu a fak mawlh mawlh a. Vawi leh khatah a ri bur a, a thim ta mup mai! Vanduaina chuan chu ni chu kal kan se la chuan dam takin a hnathawhna hmun chu athleng tur. Mahse, a rawng a bawl sak Pathian chuan chawlhahdam turin a la ta. A rawngbawlna hmuna a in thleng loin A rawng a bawl sak Pa hnenah chuan a haw ta zawk a.

He lei khualzinna rama a zinna ram chu zawh tawpin chatuana chawlhna nuamah chuan a haw ta.

Hmelchhe Vanduaina!

Zai thiam an awm. Kungfu thiam pawh, chuti ang zelin he kan khualzinna ramah hian thiamthil hrang hrang nei an kat nuk mai. Thenkhat chuan an thiamthil hrang hrangte chu eizawnnan an hmang a, mi vannei tak niin kan ngai thin. Guitar lama tui deuh chuan Guitarists Steve Vai, David Gilmour leh Eddie Van Halen tihte an ngaisang em em a, an an chak a, Zai thiam leh zai lama tuiin khawvel huapa zai thiam an ngaisang a, an an chak a, Kungfu lama tuiin Kungfu lama thleng sang leh larte an ngaisangin, an an chak em em bawk. Chuti ang chuan mahni tuina lama thlengsang leh chungnungte chu kan ngaisang a, an mahni an kan chak thin.

Hetia ka'n ngaihtuah cheuh cheuh hian mak tih tak riau ka nei. Zai thiamin zai thiam an ngaihsan a, Kungfu thiamin kungfu thiam an ngaihsan lai leh an an chak lai hian Hmelchhia te hian Hmelchhia kan ngaisang miah lo a, Hmeltha te hi kan ngaisangin, an mahni an kan chak tlat thin hi a ni mak ta chu. A changchuan kan Mizo pi leh pute thu pakhat, 'Hmel a siamthat theih loh a, nungchang erawh a siamthat theih.' tih thu te hi ka haw lek lek thin. Hmel a siamthat theih tih thute lo chhiah ni sela tha tur a nia. Khung khawthlang sapho leh khawchhakho hmelthlakna lah khi keini, Tlawng hnar Bak puk chhunga Sathi tawih kawchhunga Tuhrik pawh tluk zo lo hian han neih ve phak rual a ni si lo. Hmel chu a siamthat theih ta, a siamna tur sum erawh NLUP hian a daih si lo! Hmelchhe vanduaina a va kal tluang em!

Nula ka'n rim ve te lah hian, kan chan loh tur tih chiang sa leh kan rilruin a phu, kan hmelin a phu lo te an han ni ta dah a, Zawlaidi antih fo te hi awm tak tak se tih chang kan nei fo nia! Tuahthing lak changte hian ngaw hnuaiah hian pa titi thiamin Zawlaidi hmelhmang leh a awm dan an sawi hre ranin ka'n zawng ru du du a, 'han hmu hlauh ila chuan, tuikhur veng nula kha ka tat ang......' kan han ti rilru a, hmu ni leh tah ni awm lo, duhthusamin hun kan hmang zo der zel. Isaia'n, '.....Pianhmang thatna leh hmel mawina reng reng a nei lo va; amah kan hmuhin amah kan duhna turin mawina reng reng a awm lo.' (Isaia 53:2) a tih thute hi keini hmel lama vanduaite min tihchhan bik riau hian ka hre pek a. Ka chhiar tha duh mang lo! Heng thu ai chuan, 'Ka hang na a, ka nalh a nia...' tih thute kha keini tan chuan chhiar a nuam hle zawk. A hrim hrimin hmelchhiate hian fiam leh kah hi kan hlawh hma khawp a, rilru zau lem lo tan pawh hian zau ruk a ngai fu zel mai. Nupui hmu zo lo turah min han ngai rawk a, rilru chuan hmuh a inbeisei nasa ve hle si. Hmelthate tihmelthatu kan nih hi hmelthate hian an hre lo a, 'Lungpui pawh lungtein a kamki loh chuan a awm thei lo.' tih thute hi an hre lo emaw ni. Hmelchhiate hi awm lo ila, hmeltha an awm thei lo ang a, inangtlang vekin kan leng suau suau mai dawn a sin!

Nupui chungchang han sawi takah chuan thil pakhat han sawi tel leh ila, hmel lama vanduai tan chuan beidawn chang a tam duh phian mai. Mahni tawkah eng emaw ve riaua inngaih hi awl tak mai a ni a, chutih lai chuan nupui tur kan han melh ru ve ngial a, bei a dawng rum rum zel mai. Mahni phu tawka kan ngaihte hian kan lamah seih khat pawh an han seih duh lo a, biakthat poh leh min hlau emaw tih mai tur hian min han be tha duh lo a. Bei chu dawng duh tak a ni. Nula lamah bei a dawn zual hnu, beiseina a thih tep hnuah nuthlawi lamah tan kan han la thar a, veng leh lama nuthlawi thar lam deuh hlek an awm hian beiseina a sang zual sauh thin. Kan han hnim hnai a, an fate ei tur nepnawi nen kawrlum lian chi ipte puar lung chungin ka'n rim ve tlauh tlauh a, mit mei hmuh inbeisei em em chungin zan tin deuh thaw tap kan kuan a, an pasal thente nen an han inrem leh hlauh a, an fate nepnawi kan kensakna, dawr ba pek hi a phurawm vak thin lo. Nuthlawi leng rei deuh tawh lah hian pasal neih hi an tum lo emaw ni, vawkchaw chhum pahin min han kawm a, fa an neih tawh avangin fa nei lote hi min ngaihthah ni ber hian ka hre thin. Tlem lama uai thla tawh, suk hnih thum vel bak daih lo tur lah hi kan han iai ve tum hrang a, a chang chuan iai loh tur tur hi kan iai niin ka hre fo thin!

Mi thiam thenkhatin, 'zawng thlah kan ni e,' antihte hi a tichiangtu kan nih hmel riauin ka hre ru thin a, a thlahah pawh a thlah sual deuh hlek kan ni hial ang! Chuti ang hmel pu tan chuan nupui hmuh zawh chu har tak a ni. Hmel lama vanduaina han phurh a, zahna tam tak han pal chang leh nupui tur han hmuh zawh miah lo chang hian min thlahtute thlarau hi hauh chiam a chak awm rum rum fo thin. Han dem zeuh chang erawh a awm lo thei lo! Eng pawh ni se, heti ang hmel kan put avang hian hmelthate an vanneih phah a, keini'n vanduainaa kan ruat hi an tan vanneihna a lo ni a, a lawmawm lamah ka ngai. Mi dangtan malsawmna leh vanneihna thlentu nih pawh hi a tha reng reng e.

08012016
0116htp

Enna nunnem ( Lead Kindly Light)

Khawvelah hian hla tam tak a lo piang chhuak tawh a, chung hla tam tak lo piang chhuakte chuan khaw eng hmuin, kil tin kil tang fang chhuak mah se an tawpna an tawng fo thin. Hun leh kum a liam a, hla hlui a chang a, hriatzui an hlawh tawh thin lo. Hla tam tak erawh chu heti ang hian an zuih ral mai lo a, khawvel changkanna pen rual hian an kal ve zel a, mite thinlungah a cham reng thin. Pathian hla zingah hian chuai thei lo leh chul thei lo, chhuan thar lo awmten an hluta an ngainat fo, thinlung dek em em a awm nual. Chung zingah chuan John Henry Newman hla, “Enna nunnem” ( Lead Kindly Light) tih hla hian hmun a chang sang hle awm e.

Kum 1833 a ni a, Newman-a te chu tuipui zau takah an zin chhuak a, chuta an zin chhuahnaah chuan harsatna namen lo tak tawkin, an chuanna Marseilles lawng chu Sardina leh Corsica thliarkarah chuan thlipui leh ruahpui vanawn hnuai mai bakah tui fawn so bulh bulh karah chawlhkar khat teh meuh an tang a. Helai hmuna an tan hma hian Europe ram an lo fang tawh a, chuta an zin kualnaah chuan Sicily thliarkarah rilru, taksa leh thlarau damna changin, Pathian kohna a hriat angin England ramah a kal a ni a, Pathian thupek hmua kal chhuakin heti anga dinhmun khirhkhan leh hrehawm a tawk hi, ‘min tirtu hi eng ang Pathian nge maw a nih le?’ tih a awl rum rum duh awm e. Mahse, a tirtu a hrechiang a, a hmu chianga harsatna a tawh karah pawh Isua a tel tih a hre miau a; Newman-a tan chuan tawrh a nuam a, a him bawk a ni. A himna chhan leh tawrh a nawmna chhan pawh hlauhawm engmah a awm loh vang ni loin, a hnenah Pathian a awm vang zawk a ni. Harsatna thlipui tleh hum hum karah chuan kha lehchen Pathianin a lo hruaina chu a ngaihtuah chhuak a, amite hnena a awm dan leh an kawng a hruai dan chu a mitah chuan chiang takin a rawn lang a, chuti ang thim karah chuan a tum ram Vanram kawng chu a hrechiang a, a kawng pawh a hre chiang hle. Chu hmun, thimin a bawhna hmunah ngei chuan Kristiante hla chhuanvawr ni kum khua tur, ‘Enna Nunnem Thimin Ka Vel a Bawm’ (Lead Kindly Light) tih hla chu a lo piangchhuak ta a ni.

A hla diktak (Original) hi a pui hle, rhyme scheme neiin, ababcc, dbdbee, fbfbgg-in a in rhyme thlap a ni. ‘Chhumding’ tih thupuia hmangin British Magazine pakhatah chhuah a ni a, a hnu kum eng emaw zat hnuah John B.Dykes (1823-1876) chuan a thluk mawi takin a siam a, tun thleng hian ram a la nasa hle a ni. India hnampa tihiala koh Mahatma Gandhi khan he hla hi a duh hle niin an sawi a, fianrial tawngtainaa a tawngtai hlaah a hmang tuk tin anti hian a ni. Rev. E. Rowlands (1867-1939) Mizo ten Zosapthara kan tih chuan Mizo tawngin a letling a, a kutchhuak thenkhat ang bawkin a biboh a, a titoh hle! Amaherawhchu heti ang hla tha Mizo te tana a lo letling hi a fakawm hle tho mai.

Thlipui leh ruahpui, tui fawn phul bulh bulh kara Pathianin ami thlan hnena hla a pek, ropui tak hi a saptawng leh zotawng hmang kawpin i han thlir zau dawn teh ang.

Enna nunnem, thimin ka vel a bawm,
Mi kai ang che;
Zan a ni e, in hlatin ka lo awm,
Mi kai ang che.
Ka ke veng la, thlir hlat ka dil lo ve,
Tlem te a tawk – pen khat pawh ni mah se.

Chau takin thim hnuaiah chuan kun a, harsatna hrang hrangin a chimna hnuaiah chuan, Israel-te ramtiam Kanaan thleng tura hruaitu Pathian chu a kawng hruai tur leh van in panna kawnga a pensual lohna turin a au a. Mihringte hian duhthusam kan nei fo thin, phak bak bakin duhthu kan sam a, kan hma lam huna kan awm dan tur leh kan hnathawh dan tur thlengin kan suangtuah a, kan tun hun ngaihtuah loin, kan hun kal tawh leh kan hma hun tur kan thlir a, kan kalsan tawh chu kan chhui let vak vak thin. Chuti ang bawkin kan hma lam hun tur kan thlir a, kan engto thin, chuti ang thil chuan min tibuai a, awm lo awm tir tumin kan hman hlel a nih thin hi. Newman-a erawh chuan hun kal ta leh hun lo awm tur a ngaihtuah lo a, chuti ang ngaihtuah tur chuan a chak tawk lo a ni tih a hria a, a hun hman meka pui turin Pathian chu a sawm zawk a ni. ‘Ka ke veng la, thlir hlat ka dil lo ve,’ (Keep Thou my feet; I do not ask to see) tiin hun lo awm tura a hun hman tur thlit thiamna a dil hran lo, a hun hman meka a kal thiam theihna turin a ke chu veng him turin Pathian hnenah a hlan a. Tam taka pen theihna pawh a dil hran lo, Pathian hruaina anga pen thei tur leh a duh anga pen turin a inhlan zawk a ni. Mi tam tak chuan Pathian hi kan duh anga che turin kan duh a, kan beisei thin. Kan duhdan ang leh beisei loha chhanna kan dawnin kan vui a, min siamtu chu kan dem lek lek thin. newman-a erawh chuan ama duhdan ni lo, Pathian duh anga awm turin a in hlana pen tam taka pen thei turin Pathian hnenah chakna a dil lo. A hun tawnah a lawm tawk a, a lungawi mai, a hma lam hun chu a engto ber lo a, eng nge awm pawh a hre lo, chuti chung chuan,‘Tlemte a tawk- pen khat pawh ni mah se’ (The distant scene; one step enough for me) tiin Pathian hnenah a tahtawl te tea kal thei turin a inhlan a ni.

Hetiang ka duhin ka tawngtai ngai lo.
Mi kai ang che;
Ka kawng ka thlang duh thin, tunah erawh,
Mi kai ang che;
Ni hlim ka lawm thin, hlauhna awm mah se,
Chapovin min hneh kha theihnghilh ang che.

Tlar khatna han chhiar hian a awmzia leh a kawh tum a thelh deuh mah mahin a lang, he lai tlar a, ‘Hetiang’ tia Zosapthara’n a rawn leh hi a chhum bung hle, ‘Hetiang’ a tih hi, ‘Pathian hruaina’ a ni. A engkim a hlan a, Pathian tana a inserh hran hnu chuan tun hmaa a nun hlui chuan ser nung a siam hmangin a rawn ti na thar a, a ngaihtuahna a rawn luah ta fo mai. Newman-a tunhma nun hi a heheu ve hle a, mahni thu duh leh mahnu tawka hria inti, fing tawka inngai. Mahnia kalna kawng hria inti leh tu hruaina mah ngai lo niin a inngai thin. A duh danin a awm a, ama tal talin a tal mai thin, Pathian hruaina dilin a tawngtai ngai lo. Thli thawin luang a chhem kawi mai mai ang hian khawvel thil chuan a len kawi mai mai a, sualna khurah chuan zanlai pawh sawi loin a then kual a nih mahna, emaw khawvel thil chu a lemin, a hleuh kual vel a ni mahna.

Chuti anga khawvel nawmsip bawlna leh sualna khura a luh lai chuan, a chhungrilah a kawngzawh mek chu zawh tawp a hlau fo a, kawng awm loah kawng a zawh nitein a hre hial thin, a changchuan a kawng zawh mek chu a dik lo niin a hre fo thin. Mahse, chuti ang chuan a rilru chuan a kawng zawh lai chu chhut thin mah se amaha chapona awm chuan a hneh a, a kawng zawh lai chu chhut ngun duh loin a zawh lui hmiah hmiah thin. A ngaitein nawmsib bawlna chu a luh chilh a, a vul laini ( Ni hlim) hnuaiah chuan a mu deng deng thin! Hun a hera chu nawmsib a bawlna hmunah chuan nuam tak tak a awm lo tih a hre chiang telh telh a, a tawpah chuan aman kawng a lo thlan thin leh, a duh anga a lo talna te, a vul lainia thlamuangtaka a lo awmna te chu Pathian hnenah theihnghilh sak tur leh ngaidam turin a dil ta. Ama chaponain a rilru a lo hneh thinna te, amah ngeiin a duh anga hun a lo kawih her a, a lo pal chu sualthupha chawi chungin Pathian hruai turin a inhlan a, chu nawmsib bawlna hmun ata a kal chhuah hnu chuan, ‘Mi kai ang che’ tiin a inhlan ta a ni.

I theihnain min hnem tun hnu pawhan,
Mi kai ang che,
Kawng chhuk chhovah, kham leh suar nasaan,
Mi kai ang che;
Tin, nakinah khawvarin ka hmaa
Lui kai sa chu ka tawk ang, awm ho nan.

He lai changah pawh hian a hmaa kan sawi ang bawkin a tlar khatna hi a ulhin, a sawi tum a hriat loh a, a bo leh hle. A original-ah chuan;
‘So long Thy power hath blest me, sure it still,
Will lead me on.’ tih a ni.
‘Hun kha leh chen i theihna leh chaknain min lo hruai tawh a, min la hruai zel bawk ang’ tihna lam a ni. Nawmsib bawlna hmuna Pathian hruaina leh awmpuina mamawh loa a inhriat lai leh Pathian hnena a tawngtai ngai loh lai pawhin Pathian chuan a kal san lo a, Johana 10:11 a kan hmuh angin Pathian chuan a beram chu a kal san ngai lo, ‘Kei, beram vengtu tha ka ni; beram vengtu thain beramte tan a nun a pe thin,’ a tih angin. Beram chuan kawngboin, lo pengbo mah sela, beram vengtu tha chuan a beram bo tan chuan hun a pe a, a kalsan ngai lo. Ni, engtik lai mahin a kalsan ngai lo. Berampu tha leh rinawm Pathian hnena a inpek chinah chuan a rinna zawng zawng chu a hlan a, eng anga hmun hrehawm leh thim, hlauhawm pawh nise Pathian-in a awmpuiin, a hruai zel dawn tih a ring tlata chu chuan a tichak thar thin. Ni e, ‘Kawng chhuk chhovah, kham leh suar nasa’-ah pawh a hruai zel dawn a ni.

Pathian hruaina hnuaia kham leh suar, tui fawn leh thlipui, thim a tawrh te chuan nakina chatuana khawvarna hmuna a awm tur a hriatchhuah tir a, chu a beisei chatuan khawvar hunah chuan, khawvel a khualzinna rama a rawngbawlpui, a thiante, a chhungte, a thlakhlelh em em lui ral rammawia lo kal hmasa tawhte chu a tawk dawn tih a hria a, a beisei bawk.m Pope-in ‘Cardinal’ nihna a pek hnu Kum 1890 chuan a beisei leh a thlir fo chatuana khawvarna chu kum 89 mi niin, ‘nakinah khawvarin ka hmaa, Lui kai sa chu ka tawk ang, awm ho nan’ tia a thlakhlelh em em te lenna, tlansate lennaa leng ve turin, nawmsib bawlna hmun ata hruai chhuaktu, thlipui leh ruah, kawng chhuk chho, kham leh suara a lo zui thin Pathian hnena chawl kumkhua turin a lei thuam chu a hlip ta a ni.



Biblio.
1. Lalrinfela, H. ‘Chawlhna Tuikam’ Aizawl:
Gilzom Offset, 2001.[rpt]
2. Rokhawlkima, V. ‘Awmhar Ziakfung.’ Lunglei:
Gilzom Offset, 2012.
3. Mizoram Presbytarian Kohhran Leh Mizoram Baptist Kohhran, ‘Kristian Hla Bu.’ Aizawl:
Swapna Printing Works(p) LTD, 2010 [4th rpt]
Electronics:
1. <https://en.m.wikipedia.org/wiki/john_Henry_Newman>
2. <http://www1.cpdl.org/wiki/index.php/Lead,_kindly_Light_(John_Stainer)


Zion Pindan ka fang a

Kum 1920 kum bul lam atanga kristian hla tha tak tak rawn phuah tantu Patea hi Selbawnga leh Sinnawiite fapa niin kum 1894 khan a lo piang a, a hming tak chu Zaliana a ni. Hla hi 55 lai a phuah a, a hla phuah hmasak ber “Ka ropuina tur leh ka himna hmun” tih hi Mizopa irawm chhuak ngei, Kristian hla hmasa ber a ngaih a ni.

Mak tak maiin Patea hi Mizo hla phuahtu thenkhatte angin Pathian hla baka khawvel lam hla hi a phuah lo a, Pathian lam hla hlir a phuah a ni. A hla phuah hrang hrang 10 lai chu Kristian Hla Bu-ah telh a ni a, a hla phuahte hi an lar hlawmin, biakin leh zaikhawmna lamah te sak a hlawh nasa hle. Kristiante'n hun pakhat, urhsun taka kan hman thin Good friday-ah pawh hian a hla phuah pakhat 'Zan lungngaihthlak zion pindan chhungah' tih hla pawh hi kan sa leh fur awm e. Patea hlate hian thinlung a dek a, min fan rawng rawng thin. Kum 1950, March ni 23-ah Samthang khuaah a lu a phum ta a ni. A hlaphuahte avang hian mite thinlungah a nung reng tawh dawn a ni. Good friday denchhenin, 'Zan lungngaihthlak, Zion pindan chhungah' tih hla hi inthlir teh ang.

He khawvela a lo kal lai khan, a tih tur hre chungin a lo kal a. Chu a tih tura ruat tihpuitlinna tur chu a huphurh a ni. Pathian fa mahni se, mihring angin a lo piang miau a, chu a hna hlenna tur chu hun tam a ni tawh lo. A hun hnuhnung lam a hmanna Bible-a kan hmuh pakhat chu Kalhlen Kut lai a ni. Hetih hunlai hian Jerusalem-a mihausa thenkhat chuan mikhual tan kut an hman vena turin pindan an buatsaih thin. A zuitu mitlemte nen hian pindan an nei sa lo tih kan hria a, a zirtir zing ami pahnih te chuan Zirtirtu thu angin pindan an zawn thu leh an hmuh dan pawh Bible-ah kan hmuh kha ( Luka 22:7-13).

A hnungzuitu mi 12 lekte nen chuan Jerusalem khuaa pindan pakhatah chuan zanriah an kil a, a hun lo awm tur a hriatlawk avangin a hmelah hlimna a awm kher awm lo e. Khawvel boral tur chhandamna tura a taksa a hlanna ni chu a hnai tawh a, a hun lo thleng tur pawh vawi thum lai a sawi a ni. Chu zanriah hnuhnung an kil lai pawh chuan chhang leh grep rah tui mal a sawm a, Pathian ram a thlen hma chuan a eiin, a inpui tawh dawn loh thu a sawi nghe nghe, a zirtirte tan chuan a va hrilhhaithlak dawn em. Chu zan chu hlaphuah thiam Patea chuan ‘Zan lungngaihthlak’ tiin a rawn chhamchhuak a, chu zion pindan chhungah chuan lungngaihna namen lo chuan thla a zar a, chu lungngaihna chu kan hlimna tur a ni si! A taksa aiawha a sem chhang leh a thisen aiawh chu kan tan chuan damna kim a lo ni. Chu lungngaihna, chhum dum ang maia zing chuan Zirtirtu chu thlaphangin a siam a, zan lungngaihthlak a va ni chiang em.

Zan lungngaihthlak, Zion pindan chhungah,
Ka Lalpa’n a thisen a semin;
Chuti-anga lungngaih chhumpui zing chuan,
Ka Lal thlaphangin alo rum tir.

He hla siamtu hian a khawngaihna kan chan chu a hrechiang a, chu a thil hriat chian em em chu midangte paw’n hre reng se a duh a, chu khawngaihna hlutzia chu hria a, zan lungngaihthlak kara a thlan tui far chu kan tan a nih hre turin min duh. Kan natna hrang hrangte chu min tihdam sak a, a nat leh lungngaih sawi loin kan damna tur chu huphurh takin a pan a ni tih hi hre thar fo turin min chah bawk.  Kan natna tinreng tidamtu chuan kan tan a tuar lai khan, a lungngaihna nasa em em chu a lo paltlang tawh a, mahse, a tihdamte chuan a lungngaihna hi kan haider a, kan hmuhthelh lui thin. Vawi engzat nge a lungngaihna hi kan haider luih thin le?

Aw Nangni Jerusalem te u,
A khawngaih in chan kha hria ula;
In nat tinreng a tihdam sak che u,
A lungngaihna haider lul suh u.


Mihring luhlulna chuan a haider lui a, min chhandamna leh tlanna hlu tak chu hnawlin, a thihna chu kan ring lo a, a lo kal chhan chu kan kal hlen thin. He khawvela a rawn kal lai khan sel leh hnawl, diriam leh sawisak thlengin a tuar a, a pian atanga a hnukchah dawn thlengin sawiselna leh diriamna a tawk a nih kha. Chu Jerusalem kulh pawn lama a thihna tur hmun thleng chuan mihring luhlulna leh sualna chuan a chungah kut a la lek a, mahse, ani chuan ‘Ka Pa, ngaidam rawh’ a la ticheu nia! Chung selna karah chuan a zahngaihna chu mihring te zingah a la leihbua a, a hnukchat lai entuma Kalvari kawng zawhtute hnenah chuan a la awm a, chu thihna kawngah chuan hmangaihna a la fawn a nih chu. A va ropui em!

Jerusalem kulh pawn lamah chuanin,
Zawlnei thih dan a ni lo an ti;
Mahse, enteh, Kalvari kawng lam saw,
Mipui zingah ka Lalpa ka hmu.

Chu a thihna tur hmun chu mihring ngaih chuan hmun nelawm loh leh tihbaiawm tak a ni ngei ang, mahse, chau tak chungin a pan lui talh talh nia. Kan damna turin chu kawng chu a zawh a, a thisen farte chu kan damna tur a lo ni si. Chu Kalvari tlanga kross-ah chuan khawvel chhandamnan a nun a hmanliam a ngai tih a hriat lawk chu a hlen dawn ta. A lei taksa kir leh tawh lo tur chu Kalvari tlangah chuan a chhiah a, chu kalvari tlanga an khenbeh tak thihna chuan khawvel damna a rawn thlen ta. Amen.

Enteh Kalvari a thleng takngial dawn,
Engtinnge maw ka tih tak ang le!
Aw ka Lal, i lo kir leh tawh lo’ng maw?
I hmun tur chu Kalvari a ni.

A hma lawka ‘Hosana, Lalpa hminga lokal chu fakin awm rawh se’ tia au te kha an bo zo a, Jerusalem khawlaia puan phahtute khan an puan an thukru a, Tumkau hmanga lo lawmtute khan tawngkam na tak hmangin an lo lawm ta si. Jerusalem kulh chhunga an lawmluh kha, kulh pawn lamah diriamna nen an zui liam a, chung mipui zingah chuan i Lal i hmu ve em, nge zawlnei thih dan a ni lo tiin i au ve zawk dawn?

Ka rawn theihnghilh lo’ng che, ka Lal Isu,
Kalvari lam ka lo hawi nang e;
Ka tan i tuarna ka thinlung chhungah,
Ka hnukchah thlengin ka hre reng ang.

He lai chang hi a ropui ka ti. A tana tuarna hi hlaphuahtu hian a va han hmu chiang tak em. He khawvel kan chamchhung hian Kalvari lam hi kan hawi fo a tulzia a rawn tarlang a, theihnghilh lo turin min fuih bawk. He kan khualzinna ram hi kan la zawh tawp dawn a, chu hun lo thlen ni thleng chuan kan tana Pathian fapa tuarna hi kan hriat reng a tul a ni. Kan tan, nang leh keima tan ngei hian a tuarna rapthlak tak chu damna a ni a, a manganna leh lungngaihna chu ka tan chuan thawvenna leh hlimna tur a lo ni a, a hnuk a chah dawn a, thlaphang tak mai a, “Ka Pathian, ka Pathian, engah nge mi kalsan?” ti a a au lai khan ka damna tura thlaphang taka au a lo ni si.

Khawvel histry-a la thleng ngai lo a rawn thleng a, chu chu Kross-a an khenbeh tak Isua, thihna hneha a rawn tho leh kha a ni. Chu thihna leh thawhlehna chu mihring tan a va hlu em. Kha a thihna hlu tak kha kan tan chuan damna a ni a, a thawhlehna chuan min tlan a, engkima engkim chu a lo ni.

HMANGAIHNA KA NGEN A NI

A thupui kan hmuh rual hian eng emaw titakin kan awm thin. He hla hian Mizote thinlungah hian bu a khuar hneh hle tih hi sawi kher lo mah ila, mi tam tak ngaihdan nghet sa, sawhsawn theih loh a ni! He hla hian sawi leh chip a hlawh a, fak leh sel pawh a hlawh nasa hle. Hla tha a nihna nia ka ngaih chu, hmanlai chang tawh tun thleng maia hmun lai lum a la chang chho zel hi a ni. A hun laia hla tha nia kan ngaih tam tak chuan hriatzui a hlawh tawh lo a, chuti ang hla chu ‘an tha lo e’ kan tihna lam ni loin, a hun lai na na na chuan a lo tha a ni ngei ang. Amaherawhchu, hla tha leh mawi a nih chuan hmanlai kan nu leh pa, pi leh pu hun lai a mi pawh ni rawh se, tun hun thleng hian thangtharte zingah a hralh a la tla tur a ni.

Tunlai thangtharte hla phuahah pawh hian inhnialna a tamin, tun hnaiah ngat phei chuan hla tha chungchangah inhnialna a tam hle. Hla tha ka tehna chu khi ti mai khi a ni a, a mawlmang hle na’ng a, ka ngaihdan a ni miau a, ka la sawhsawn lo. Tunlaia kan inhnialna chungchangah pawh hian heti zawng tho hian thu ka kheuh thlu a, ‘Hla tha a nih chuan kum vei deuh se, mipuia a tlak dan a zir a ni mai ang chu,’ ka la tifan. Laltanpuia Tochhawng hian he hla hi a thlawh fuh thlawt a, khawvel vir hi a tawp thutte a nih loh chuan a chuai mai a rinawm loh. A hla thu leh thluk lam chu ka sawi hman lo! He tichin hi thuhma.

He hlaah hian chiang em emin khuarel mawina kan hmu a, a tlar khatna atangin kan hmu nghal a nih hi. Hmangaihna hian hringnun kil khawr bera kan ngaih hi a khawrhchhuak a, a chinglet hial thin. Hriatna nei leh hmu thei, mi pangngai tawh phawt chu he hmangaihna hian a hrut a, a zem ngei ngei thin. Chu hmangaihna chuan a thinlung kawngkhar phui thlap chu a su hawng dawrh a, a hmangaihin a hmangaih let vena tur chu a zawng a, amah a hmangaihna tur hmangaihna chu khawihah nge a awm a, engti angin nge a hmuh theih ang tih chu a buaina a ni ta. E heu!

Khawih theih leh hmuh theih ni si lo, hriatna chak takin a hriat theih si chu a zawng vel ruai a, ni chhuak turin mawina a rawn chhuahpuite chu mit tla lek lekin a thlir a, chu kawla ni chhuak zung, zam riai leh hahdamna pai khawpa mawi karah te chuan a zawn, hmangaihna chu a awm a ring a, zawhna chhan harsa em em chu a rawn piang ta. 

“Chhaktiang kawl en zung zamahte khian,
Hmangaihna a awm lawm ni?”

Chu chhanna pek har em em zawhna chu a zawhna tawp a la ni mai lo. Kawl mawia turnipui rawn chhuakin a rawn ken tel ni awm tak, thlifim rawn thaw heuh heuhte chu a han inchhem tir a, boruak thianghlim tak mai te chu mi dangin an hip zawh khalh ang tih hlau awm fahranin a hip a,  duham takin lo hip pawh ni se dem chi a ni hauh lo. Chung thlifim leh boruak thiang tak karah te chuan a hlimna tur, hmangaihna a awm a ring a, a beisei a, chu a beisei chu a awm leh a awm loh a hre mai si lo. A hmaa zawhna mawlmang tak, chhan har em em si chu a rawn chham chhuak leh ta.

“Chhemdam thlifim leh boruak thiang karah,
Hmangaihna a tel lawm ni?”

A hmangaihin a hmangaih let ve theihna tur chu a ngaihtuah ber a, Pathian siam khuarel mawi tak karah chuan a zawn, hmangaihna chu a awm leh a awm loh a zawt a. Hmangaihna vangin a hriatloh chu a hre lo ngam a, hmangaihna vang vekin zawhna chhan har tak a zawt ta hial a nih hi.

Hmangaihna phenah hian, Rinawmna te, Beiseina te leh thil dang tam tak a awm. Chu chu a hre chiang a, a hmu chiang kilhkelh hle bawk. A thinglung chhung atanga chhuak hmangaihna chuan a hmangaihin a hmangaih let hun tur leh zawhna chhanna awm hun tur chu a thli reng a, hmangaihna phena awm, dawhtheihna hmang chuan a tha a tichak a, beiseina hmangin hmangaihna chu a nghak a. Ni, a thlir a, a nghak bawk!

“Ka hmangaihnain ka thlir reng che a,
A nghaktu chu beiseina.”

A hmangaih chu a hmangaih a ni tih a hrilh fo pawh a ni ang, a nih loh paw’n a hmangaihna chu chatuan daih hmangaihna a nih thu pawh a hlan ngei ang. Hla siamtu’n, ‘Hmangaihtu’n a tuar a tul si thin,’ a tih angin, a hmangaih tan chuan tuar a huam a, dawhtheihna chu beiseinain a cher nghet sauh sauh a, a hmangaihna chuan a hmangaih chu a kalsan ngai lo. A kiangah, a bul chetah a awm chilh a, chu chenchilhtu a hmangaihna chu hmangaihna ban pawimawh em em Rinawmnain a la zui ta cheu mai.

“Ka hmangaihna hian a tuam reng che a,
A zuitu chu rinawmna.”


He a hmangaih tan hian hmangaihna hlantu hmangaihna hlutzia leh ropui dan tur hi beng sika ngaihtuah cheuh cheuh a, ‘Halelui’ pek tham a ni.


Fam Lalzova khan, a hmangaih a chan loh avangin a chantawka a lungawi loh thu hla hmangin a puang chhuak a, a dam chhan ber leh a hmangaih a luah zo lo kha a la na hle a nih kha. Chuti angin, a hmangaih chu a hmangaih avangin a damchhan a nih thu tim hauh loin a rawn puang a, a damchhan ber hmangaihna chu a dah pawimawhin, a ngaihlu vet vet hle tih pawh hmu thei leh hre thei chuan kan hria. A chiang! A hmangaih chu hmangaihnain a vuan a, a chelh tlat. Inchhuihbah palh theihna leh tluk sual theihna hmunahte chuan a hmangaih chu a hmangaihna ban tha chak tak chuan a vuan a, kham chhengchhe hmunah pawh a hmangaihna chuan par a la chhuang thei fo ngei ang.

“Aw hmangaihna hmangaihna aw,
Ka dam chhan ber mai kha,
Aw hmangaihna hmangaihnain,
Hrui ang ka vuan ang che.”

Rinawmna tel lo chuan hmangaihna hi a hlu zo lo a, a kalh a kim thei lo fo. Chu a hmangaih hnenah chuan hmangaihna ban pakhat rinawmna pawimawhzia hrilhin, a tana rinawm tlat turin a chah lawm lawm a, chu a thuchah tel lo chuan a hmangaihna chuan awmzia a neih loh thu leh rinawmna tel lo chuan hmangaihna ringawt chuan khiangawihna lamtluang a chhuipui thei lo tih pawh a hrilh hmaih lo. A va ropui dep dep em.

“Rinawm te hian lo awm thin rawh aw,
I rinawm loh chuan maw,
Hmangaih em em che mah ila aw,
Runhmun kan leng dun thei lo’ng.”

Hmangaihna dik tak par chhuahna pakhat chu inneihna a ni tih pawh he hlaah hian kan va hmu pha a, hmangaihna hlutzia puanchhuahna a nih zia pawh hi kan hmuh hmaih thei lo. A hmangaih chuan hmangaihna thu chu hlan letin, a zawhna chhanna nia lang chu lo pe mah se, hmangaihna par chhuah tir turin kawng zawh tur tam tak annei tih a hria a, a hmangaihin a hmangaih letna chu a duhtawk mai lo a, hmangaihna phena thil awm te chu a hrilh a, a fuih bawk. A va ropui leh zel em.

He a hmangaih em em leh a damchhan ni hiala ngaih hi a hrechiang hle tih hi a thunawnah hian kan hmu. Heti anga a hmangaihna pawt bettu nihna a rawn hrilh chhuah dan mawlh hi a ropui. A hmangaih thinlung chu a la thianghlimin, a la fim kek kawk hle a, hmangaihna kawngpui pawh la zawh lo ni hial awma mawi a ni. Tuma la thal loh tuikhur, fim leh thianghlim em em a han hauh dan kan hmu, a hmangaihnain a zui a, dawhtheihna leh beiseina nena hmangaihna mei a chhawmnun dan pawh kan hria. Chu a beisei a hmangaih em em hmangaihna chu tu ta mah a la ni lo tih leh khawiah mah la luang chhuak lo a ni tih thlengin a rawn hril chhuak hi thil ropui em em, vang tawh si a ni mai lo maw?

Chu hmangaihna hlu leh thianghlim, luite tui fim luang kerh kerh, pawlhnutu awm lo ang maia thiangkak chu, hmangaihna zawnga buai leh hmanhlel, khuarel kara hmangaihna zawng hialtu chuan a beisei a, a beisei mai piah lamah a ngenin a ngen ta ngawih ngawih mai! A sel duhtu tan chuan, ‘he hmangaihna khura zaipu hian a ngen ngawl mah mah a ni,’ tih theih a ni ngei ang. Mahse dem ngawt chi a ni lo, a damchhan hmangaihna chuan a zial a, zaman hmawng ang maiin a phuar a, a kherh bet tlat tawh miau a ni.

“I thinlung thianghlim tuma la hmangaih,
Ngai lohna ngei khan e,
I hmangaihna loa tlei zo lo te hian,
Hmangaihna ka ngen a ni.”

Ni, a hmangaihna lo chuan a tlei zo lo a, a damchhan a nih miau avangin a damchhan leh a zawhna chhanna petu awm chhun a nih miau avangin a hmangaih hmangaihna chu mittui tla paw’n ngen ngawih ngawih mahse kei chuan ka dem lo ang. Dem a hnekin ngenpui hial ka nuam awm e!


15032015
0105
S.W.I - Ltp

VANTIRHKOH TAWNG PAI!

Mahni chanchin sawi hi nuam tiviau mah ila, sawina tur hi ka nei ngai lem lo. Ka damchhunga ka theihnghilh tawh loh tur thil pakhat ka tawn dan ka'n sawi teh ang, ka chanchin tlem sawi phawt ila.

Lunglei atanga chhim lam, khawthlang lam nek deuh thingtlang khuaah ka piang a. Kum 15 mi ka nihin ka nu a thi a, kum 2 hnu lawkah ka pa chu a thi ve leh ta mai a, u mipa neiin kei aiin kum hnihin a upa a, a ni nen chuan kan in rawp ve tawh takah chuan kan awm dun a. Kan nu leh pate hian chhungte an neih awm ka hre lo a, ka u lahin a hre hek lo. A hnua ka hriat danin he khuaah hian an nupain engmah nei loin an pem lut a ni awm e. Hlimna thawm hian kan inchhungah hmun a chang meuh lo a, lungngaihna hian min tuam fo thin. Ka u nen lo neiin kan tul thin hle a, lo lam kan tul loh lai chuan lui kal, sava veh, thangkam leh chawhmeh chi hrang hrang zawn chu kan hna a ni thin. Chuti ang chuan kan nung chho ve a, khuaa kan awm ai mah hian ram lama kan awm hi a tam zawk awm e. Ka u nen chuan hna hrang hrang kan thawk a, mi hnuaia inhlawhfak chang pawh kan nei thin. Inhlawhna erawh kan khuaah chuan a vang hrep thung. Thingtlang motor luh ngai mang lohna khua a ni miau a.

Fur lai a ni a, kum dang zawng aiin ruahtui pawh a tla nasa. Lo lama kan tul lai tak a ni nghe nghe a, kartluana kan riah avangin kan buhfai neih chu a zo titih a ni tawh. Inrinni chuan khaw lama buhfai la turin ka u chu a kal ta a, mahse khaw thim hnu paw'n a rawn let ta lo. A tlai deuh dawn a ni ang tiin chaw ka ei san mai a, zan dar 7:00 velah pawh a thawm ri hriat tur a awm lo, ka mang a ang tan a, ngaihtuahna tha lo pui pui ka ngaihtuah a, 'Verhva lui a daikaina lamah a chesual em ni ang? Tui a lian nasa si ang a....Mah se, ka u kha tui hleuh thiam tak a ni si. A ni em lo ang,' ti chungin khaw lam panin ka kal ta vang vang a. Verhva lui kam ka thlen chuan ka u hnuhma reng reng ka hmu lo, ruah tlain a chhilh a nih ka ring ta ngawt a, lui erawh chu a lian hle thung. Dai kaina awlsam lai tur ka zawng a, tun hmaa kan kaina thin a hnar lamah chuan ka chho a, tuna kan kaina atang chuan a hla fu reuh mai. Eng tin tin emaw lui chu ka kai a, kha zan tluka zan hrehawm leh rei kha a vang ngawt ang.

Khuaah chuan tuman ka u an hmu lo a, kan in pawh kan kalsan ang angin a awm. Khawtlang hruaitute chuan min buaipui a, a zan a zanin mi tlawmngai ten lui lam an pan a. Kei erawh in ah min awm tir thung. Thil tha leh tha lo lam ngaihtuaha ka ngaihtuahna insual nasatzia kha aw. Ka pa thih a inleng kan neih hnua kan in a mihring tam ber zan a ni awm e, kan tap pawh chhungrual ang maiin an kil ve thup mai.

Mizo dana ni sarih kan zawn hnuah pawh ka u chu hmuh a ni ta lo. A iptepui tak ngial pawh kan hmu lo.  Tunah chuan mahni maiin ka ni ta! (Sawi duah lo mai ang. Kan sawi tum thlen hmain a ninawm palh ang). Ka u ka chan tak hnu chuan khaw lamah hun tam zawk ka hmang tawh a, tlangval ni ve ta chuan duh zawng kan lo nei a, duhtu pawh kan lo nei ve bawk a. Duh leh duh intawng chu a hlimawm ka ti hle. Pawi ber erawh chu a chhungte lung ka dum zo lo. A va hahthlak tak em! Chu aia pawi leh zual chu, ani nena kan induhna avang chuan khua atanga chhuak tura vauna ka dawng chu a ni. Kha vauna ka dawn zana ka nu leh pa, ka u ka ngaihzia kha ka sawi thiam lo. Karkhat chhunga ka chhuah loh chuan thih ka hmabak! Nula leh tlangval inkara induh tawnna hrinchhuahah chuan a mak leh rapthlak a tling hial lo'ng maw? ( he lai boruak pawh hi sawi tam lo zawk teh ang.).

Karkhat a tlin hma chuan, ka pianna khua leh ka in neih ve chhun, thingtuai leh dap, di hmanga khawrpum chu ka chhuah san a, a tihral theih ka tiral a, ken harsa lo tak tak nen chuan khaw thenawm ka pan a, vauna ka dawn angin khaw thenawmah pawh ka inbengbel thei lo. Hei em em hi chu amah mah tawh a sin.

Kan khua ka chhuahsan atanga kar hnih hnuah Lunglei ka thleng a, ka vawi khat kalna. Lunglei-ah chuan lirthei pawh a la tlemin, thawl pawh a la thawl viau. Ka thlen ni chuan in luah tur ka zawng ni leng a, ka hmu si lo, zan khatna chu veng pakhat hall fianrial deuh bathlarah ka riak a. A tukah chuan in luah tur chu ka hmu ta hlauh a, bungbel erawh bel pahnih leh thleng pakhat, fian pakhat. Chu zawng chu.

Ka inhlawhna atang chuan bungbel leh thil hrang hrang chu ka dap khawm a, ka lo thatchhe em em lo bawk a, nun dan pawh a pangngai ta viau mai. Zan khat ka leng haw chu ka inluah ka thlen hma, hmun reh deuh lai, in awm mang lohna lai ka thlen lai tak chuan ka bek ding lam hi a rawn ri chawrh a, ka thal chiang kher mai. Ka hawi chhuak chiah tihin ka khabe chu a aia nain a rawn ri leh chawk a, ka ha hnuai lam leh chung lam a insik chian danah khan na tak a ni. Ka lu a hai mam mam a, ka nak leh pum chu football chaih thiamin duh tawka na a, ball a chaih kual a, a pet vel ang mai hian a rik hian a ri zawih zawih a, eng nge ka ngaihtuah pawh ka hre lo. Ka dawh tawp chu a ni bik lo, dawh lo thei loin ka awm a ni zawk. Ka thi dang a ni ngei ang, ka nu leh pa chuan ral hla em em lo atang hian min lo thlir reng a. Ka'n au dawn a, ka thei bau lo. Ka mit sulh a, ka vir muai muai a, ka tawp hmuk ni berin ka hria.

Ka taksa chu a vawt vur a, ka'n indap a, kawr reng reng ka ha lo, ke kawr pawh ka ha lo! Chhe heu leh. Ka thil tawn chu ka hre chhuak uarh uarh a, phuba lak duhna rilru pawh ka pu peih lo. Han thawh mai ka tum a, ka innem kang lai chu ka awp rawp a, ka mit leh sulh a, chutih lai tak chuan ar a khuang al al a. Zing lam a ni ta tih chu ka ngaihtuah hman hram a.

Pen thawm chuan min tiharh zawk a, ka lawm ru hle. Kei, natuara let hlawm reng hi min pui ngei ang a, ka taksa vawt tak hi a lum thuai ang. Pen thawm chu a lo hnai zel a, ka zawnah chuan a ding det a, ka en hma chuan min kal pel ta daih mai. A hnung lam chu ka hmu hram a, karhmasa pathianni tuka kohhran thawhlawm rawn khawntu Upa. R. Lal**********a ngei kha a ni. A kawrlum hak atang chuan.

Chu lai kawng reh tak chu a reh hian a reh tlawk tlawk a, sava hram leh ar khuang chu thawm awm chhun a la ni deuh mai. Zing tawngtai dar ri nen. Ka che hleithei lo chu ka buaina ber a ni, min khawihna hle a nih dawn hi ka tih rilruk nuap nuap lai chuan, nupa pahnih an rawn kal ka hmu a, a mipa zawk chu ka lawina kohhran rawngbawltua thlan hlim deuh hlawt a ni. Ka bul an lo thlen chuan lo auh ka tum a, mahse ka tawng thei tlat lo, eng thil emaw hian ka hrawk chu a hnawh tlat. Min buaipuia ka rin nen, min kal pel ta mai a. An nu zawk chuan, 'tunlai khawvel tawp tawhzia hi aw, khawlaiah pawh an heti tawh...' a tih ri chu ka hre vuai vuai a. Ka mittui hnam tiam tiam leh ka na tuar che thei lo thaw ri erawh a hriain, a hmu lo. Anni pawh, 'zing tawngtai thulh ngai lo,' tia ka lawina kohhrana record nei tha anni.

Thei leh thei loin kawng sir lam deuhah chuan ka let phei a, vawi thum vel ka let hnu chuan ka chau hle a ni ang, ka awm hle hle a, ka muhil nge ka thidang pawh ka hre nek lo. Mizo tawng thiam mang lo tih hriat zeta tawngpai hian min lo be bawrh bawrh a, 'e heu! Vanramah hian (Vanram ka tihna chhan hi ka hre chuang law) Mizo tawng pai hmang an lo awm a ni maw,' tiin ka'n ngaihtuah ngawt a, ka dar a rawn na zawk a, ka harh chiang ngei mai. Ka'n hawi chhuak a, ka hriat mi ni lem lo hian a puan awrhlai chu a lo la thla mek a, ka hmai chu a rawn dep kual dan dan a. Ka lawm lutuk chu tawng ngaihna pawh ka hre lo. Mi pawm thu a, tawng ka tum a, ka danga thil tang tlat awm chuan tawng min ti harsa hle. Theih tawpin ka hrawka thil tang chu chhak chhuah ka tum a, a tawpah chuan ka ka atang chuan thi khar ka chhak chhuak a. Vawi li vel ka chhak hnu chuan ka tawng thei ta.

Chu pa chuan ka in luah lamah mi hruai a, ka khum ka thlen rual rual chuan ka mu sawp nghal nuaih mai, chu pa vek chuan tuilum hmangin ka taksa pum chu a dep chhuak a. Nachhawkna, tui hmanga a tih sawm chu thirfianin mi tulh bawk. Ka muhil ta siai siai a. Darkar engzah nge ka mut pawh ka hre lo, zan erawh a ni. Nilengin ka mu a ni ngei ang.

Thei leh thei loin ka tho kang a, ka khum bul mai chaw ei dawhkanah chuan plastic Bottle-a bawnghnute leh sarang var chhunga apple leh balhla awm chu ka hmu a. Ka pum a ri rawih rawih a, thei leh thei loin ka ei zo vek a. Ka muhil leh ta.

Kum tam a liam ta. Khatia, tawhsual ka tawh atanga ka dam fel ni thleng khan, Samari mi tha leh Vantirhkoh tawng pai-in tuktin min rawn tlawhin, bawnghnute leh ei tur mai bakah damdawi min rawn pe ziah thin. Tunah chuan hman thil a ni ta.

Abdul-a, bawnghnute sem, Lunglei veng pakhat thlanmual mawng, 'riangvaite thlanmual' tia an vuah hmuna an vui tak kha ka tan chuan Samri mi tha leh Vantirkoh tawng pai, duhawm tak si a ni. Tun thla ni 23 hi a thih champhaphak a lo ni leh ta reng mai. Pangpar nen a thlan awmna lam pan ka tum a, lo tel ve ta che.

[ Remchangah ka u nen kan intawn leh dan te, ka nu leh pa chanchin leh ka chanchin tlem kan la sawi leh dawn nia....]