Wednesday 17 May 2017

HMANGAIHNA KA NGEN A NI

A thupui kan hmuh rual hian eng emaw titakin kan awm thin. He hla hian Mizote thinlungah hian bu a khuar hneh hle tih hi sawi kher lo mah ila, mi tam tak ngaihdan nghet sa, sawhsawn theih loh a ni! He hla hian sawi leh chip a hlawh a, fak leh sel pawh a hlawh nasa hle. Hla tha a nihna nia ka ngaih chu, hmanlai chang tawh tun thleng maia hmun lai lum a la chang chho zel hi a ni. A hun laia hla tha nia kan ngaih tam tak chuan hriatzui a hlawh tawh lo a, chuti ang hla chu ‘an tha lo e’ kan tihna lam ni loin, a hun lai na na na chuan a lo tha a ni ngei ang. Amaherawhchu, hla tha leh mawi a nih chuan hmanlai kan nu leh pa, pi leh pu hun lai a mi pawh ni rawh se, tun hun thleng hian thangtharte zingah a hralh a la tla tur a ni.

Tunlai thangtharte hla phuahah pawh hian inhnialna a tamin, tun hnaiah ngat phei chuan hla tha chungchangah inhnialna a tam hle. Hla tha ka tehna chu khi ti mai khi a ni a, a mawlmang hle na’ng a, ka ngaihdan a ni miau a, ka la sawhsawn lo. Tunlaia kan inhnialna chungchangah pawh hian heti zawng tho hian thu ka kheuh thlu a, ‘Hla tha a nih chuan kum vei deuh se, mipuia a tlak dan a zir a ni mai ang chu,’ ka la tifan. Laltanpuia Tochhawng hian he hla hi a thlawh fuh thlawt a, khawvel vir hi a tawp thutte a nih loh chuan a chuai mai a rinawm loh. A hla thu leh thluk lam chu ka sawi hman lo! He tichin hi thuhma.

He hlaah hian chiang em emin khuarel mawina kan hmu a, a tlar khatna atangin kan hmu nghal a nih hi. Hmangaihna hian hringnun kil khawr bera kan ngaih hi a khawrhchhuak a, a chinglet hial thin. Hriatna nei leh hmu thei, mi pangngai tawh phawt chu he hmangaihna hian a hrut a, a zem ngei ngei thin. Chu hmangaihna chuan a thinlung kawngkhar phui thlap chu a su hawng dawrh a, a hmangaihin a hmangaih let vena tur chu a zawng a, amah a hmangaihna tur hmangaihna chu khawihah nge a awm a, engti angin nge a hmuh theih ang tih chu a buaina a ni ta. E heu!

Khawih theih leh hmuh theih ni si lo, hriatna chak takin a hriat theih si chu a zawng vel ruai a, ni chhuak turin mawina a rawn chhuahpuite chu mit tla lek lekin a thlir a, chu kawla ni chhuak zung, zam riai leh hahdamna pai khawpa mawi karah te chuan a zawn, hmangaihna chu a awm a ring a, zawhna chhan harsa em em chu a rawn piang ta. 

“Chhaktiang kawl en zung zamahte khian,
Hmangaihna a awm lawm ni?”

Chu chhanna pek har em em zawhna chu a zawhna tawp a la ni mai lo. Kawl mawia turnipui rawn chhuakin a rawn ken tel ni awm tak, thlifim rawn thaw heuh heuhte chu a han inchhem tir a, boruak thianghlim tak mai te chu mi dangin an hip zawh khalh ang tih hlau awm fahranin a hip a,  duham takin lo hip pawh ni se dem chi a ni hauh lo. Chung thlifim leh boruak thiang tak karah te chuan a hlimna tur, hmangaihna a awm a ring a, a beisei a, chu a beisei chu a awm leh a awm loh a hre mai si lo. A hmaa zawhna mawlmang tak, chhan har em em si chu a rawn chham chhuak leh ta.

“Chhemdam thlifim leh boruak thiang karah,
Hmangaihna a tel lawm ni?”

A hmangaihin a hmangaih let ve theihna tur chu a ngaihtuah ber a, Pathian siam khuarel mawi tak karah chuan a zawn, hmangaihna chu a awm leh a awm loh a zawt a. Hmangaihna vangin a hriatloh chu a hre lo ngam a, hmangaihna vang vekin zawhna chhan har tak a zawt ta hial a nih hi.

Hmangaihna phenah hian, Rinawmna te, Beiseina te leh thil dang tam tak a awm. Chu chu a hre chiang a, a hmu chiang kilhkelh hle bawk. A thinglung chhung atanga chhuak hmangaihna chuan a hmangaihin a hmangaih let hun tur leh zawhna chhanna awm hun tur chu a thli reng a, hmangaihna phena awm, dawhtheihna hmang chuan a tha a tichak a, beiseina hmangin hmangaihna chu a nghak a. Ni, a thlir a, a nghak bawk!

“Ka hmangaihnain ka thlir reng che a,
A nghaktu chu beiseina.”

A hmangaih chu a hmangaih a ni tih a hrilh fo pawh a ni ang, a nih loh paw’n a hmangaihna chu chatuan daih hmangaihna a nih thu pawh a hlan ngei ang. Hla siamtu’n, ‘Hmangaihtu’n a tuar a tul si thin,’ a tih angin, a hmangaih tan chuan tuar a huam a, dawhtheihna chu beiseinain a cher nghet sauh sauh a, a hmangaihna chuan a hmangaih chu a kalsan ngai lo. A kiangah, a bul chetah a awm chilh a, chu chenchilhtu a hmangaihna chu hmangaihna ban pawimawh em em Rinawmnain a la zui ta cheu mai.

“Ka hmangaihna hian a tuam reng che a,
A zuitu chu rinawmna.”


He a hmangaih tan hian hmangaihna hlantu hmangaihna hlutzia leh ropui dan tur hi beng sika ngaihtuah cheuh cheuh a, ‘Halelui’ pek tham a ni.


Fam Lalzova khan, a hmangaih a chan loh avangin a chantawka a lungawi loh thu hla hmangin a puang chhuak a, a dam chhan ber leh a hmangaih a luah zo lo kha a la na hle a nih kha. Chuti angin, a hmangaih chu a hmangaih avangin a damchhan a nih thu tim hauh loin a rawn puang a, a damchhan ber hmangaihna chu a dah pawimawhin, a ngaihlu vet vet hle tih pawh hmu thei leh hre thei chuan kan hria. A chiang! A hmangaih chu hmangaihnain a vuan a, a chelh tlat. Inchhuihbah palh theihna leh tluk sual theihna hmunahte chuan a hmangaih chu a hmangaihna ban tha chak tak chuan a vuan a, kham chhengchhe hmunah pawh a hmangaihna chuan par a la chhuang thei fo ngei ang.

“Aw hmangaihna hmangaihna aw,
Ka dam chhan ber mai kha,
Aw hmangaihna hmangaihnain,
Hrui ang ka vuan ang che.”

Rinawmna tel lo chuan hmangaihna hi a hlu zo lo a, a kalh a kim thei lo fo. Chu a hmangaih hnenah chuan hmangaihna ban pakhat rinawmna pawimawhzia hrilhin, a tana rinawm tlat turin a chah lawm lawm a, chu a thuchah tel lo chuan a hmangaihna chuan awmzia a neih loh thu leh rinawmna tel lo chuan hmangaihna ringawt chuan khiangawihna lamtluang a chhuipui thei lo tih pawh a hrilh hmaih lo. A va ropui dep dep em.

“Rinawm te hian lo awm thin rawh aw,
I rinawm loh chuan maw,
Hmangaih em em che mah ila aw,
Runhmun kan leng dun thei lo’ng.”

Hmangaihna dik tak par chhuahna pakhat chu inneihna a ni tih pawh he hlaah hian kan va hmu pha a, hmangaihna hlutzia puanchhuahna a nih zia pawh hi kan hmuh hmaih thei lo. A hmangaih chuan hmangaihna thu chu hlan letin, a zawhna chhanna nia lang chu lo pe mah se, hmangaihna par chhuah tir turin kawng zawh tur tam tak annei tih a hria a, a hmangaihin a hmangaih letna chu a duhtawk mai lo a, hmangaihna phena thil awm te chu a hrilh a, a fuih bawk. A va ropui leh zel em.

He a hmangaih em em leh a damchhan ni hiala ngaih hi a hrechiang hle tih hi a thunawnah hian kan hmu. Heti anga a hmangaihna pawt bettu nihna a rawn hrilh chhuah dan mawlh hi a ropui. A hmangaih thinlung chu a la thianghlimin, a la fim kek kawk hle a, hmangaihna kawngpui pawh la zawh lo ni hial awma mawi a ni. Tuma la thal loh tuikhur, fim leh thianghlim em em a han hauh dan kan hmu, a hmangaihnain a zui a, dawhtheihna leh beiseina nena hmangaihna mei a chhawmnun dan pawh kan hria. Chu a beisei a hmangaih em em hmangaihna chu tu ta mah a la ni lo tih leh khawiah mah la luang chhuak lo a ni tih thlengin a rawn hril chhuak hi thil ropui em em, vang tawh si a ni mai lo maw?

Chu hmangaihna hlu leh thianghlim, luite tui fim luang kerh kerh, pawlhnutu awm lo ang maia thiangkak chu, hmangaihna zawnga buai leh hmanhlel, khuarel kara hmangaihna zawng hialtu chuan a beisei a, a beisei mai piah lamah a ngenin a ngen ta ngawih ngawih mai! A sel duhtu tan chuan, ‘he hmangaihna khura zaipu hian a ngen ngawl mah mah a ni,’ tih theih a ni ngei ang. Mahse dem ngawt chi a ni lo, a damchhan hmangaihna chuan a zial a, zaman hmawng ang maiin a phuar a, a kherh bet tlat tawh miau a ni.

“I thinlung thianghlim tuma la hmangaih,
Ngai lohna ngei khan e,
I hmangaihna loa tlei zo lo te hian,
Hmangaihna ka ngen a ni.”

Ni, a hmangaihna lo chuan a tlei zo lo a, a damchhan a nih miau avangin a damchhan leh a zawhna chhanna petu awm chhun a nih miau avangin a hmangaih hmangaihna chu mittui tla paw’n ngen ngawih ngawih mahse kei chuan ka dem lo ang. Dem a hnekin ngenpui hial ka nuam awm e!


15032015
0105
S.W.I - Ltp

No comments:

Post a Comment